[massagewarsaw]

„Zmiany zwyrodnieniowe są nieodwracalne, ponieważ chrząstki stawowej nie da się naprawić”. To zdanie za czasów studenckich (porządne kilka lat temu) słyszałem praktycznie na każdym wykładzie dotyczącym uszkodzeń struktury powierzchni stawowych. Przeświadczenie, iż w przypadku pojawienia się zmian zwyrodnieniowych prędzej czy późnej jesteśmy skazani na życie w ciągłym bólu lub endoprotezę nie było niczym przyjemnym ani dla mnie jako młodego fizjoterapeuty, ani potencjalnego pacjenta
Obserwując niesamowicie dynamiczny rozwój medycyny wierzyłem jednak, że w końcu pojawią się na polskim rynku metody, które będą w stanie zahamować rozwój rozpoczętych już zniszczeń w stawie, a nawet odbudowę uszkodzonej chrząstki (innych stawów również). I pojawiły się. Nie dość, że szybciej niż myślałem to jeszcze ich skuteczność przewyższa moje wcześniejsze oczekiwania. Jest ich kilka, więc w tym wpisie postanowiłem przedstawić najważniejsze (najskuteczniejsze) z nich dotyczące stawu kolanowego. Zacznijmy jednak od początku.

Skąd się biorą zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego?

Czynników wywołujących uszkodzenie chrząstki stawowej, a w dalszym skutku również zmiany zwyrodnieniowe jest całe mnóstwo i nie na wszystkie z nich mamy wpływ. Znalezienie głównej przyczyny problemu jest kluczowym elementem w wyborze metody prewencji lub leczenia powstałych zmian. Osobiście czynniki te podzieliłbym na:

1. Biomechaniczne

Są to głównie wrodzone lub nabyte zmiany osi ustawienia i budowy kończyny dolnej, na przykład dysplazja stawu rzepkowo – udowego, szpotawość lub koślawość stawu kolanowego, boczne przyparcie rzepki itp.

2. Urazowe

Uszkodzenia na tle traumatycznym zazwyczaj mają miejsce nagle i często wiążą się również z urazami innych struktur kolana. Jednakże taki epizod to dopiero początek problemów. Niewyleczony, miejscowy ubytek chrząstki o wielkości około jednego centymetra w ciągu 14 lat potrafi doprowadzić do znacznych zmian zwyrodnieniowych i przymusu endorotezoplastyki całego stawu kolanowego. Lepiej nie bagatelizować takiej sytuacji i działać szybko.

Możliwości ochrony chrząstki stawowej

Grupa pacjentów obarczona ryzykiem powstawania zmian zwyrodnieniowych kolana z powodu nieprawidłowej biomechaniki kolana jest niestety w trudnej sytuacji. Nie dość, że muszą się zmagać ze skutkami nieprawidłowego ustawienia stawu w postaci uszkodzeń chrząstki, to jeszcze muszą znaleźć i usunąć przyczynę tych zmian, czyli poprawić pracę kończyny dolnej.

W przypadku dysplazji stawu rzepkowo – udowego podstawowym leczeniem jest fizjoterapia, nakierowana na ustabilizowanie rzepki poprzez wzmocnienie mięśnia czworogłowego i ćwiczenia stabilizacyjne (patrz „jak uchronić kolano przed urazem). Jeśli podobne zabiegi nie przynoszą rezultatu konieczna jest rekonstrukcja stawu rzepkowo – udowego, zwana trocheoplastyką. Zabieg mocno inwazyjny, rzadko spotykany, ale dający bardzo dobre rezultaty jeśli chodzi o ochronę chrząstki (więcej o dysplazji napiszę wkrótce).

Znaczna zmiana osi stawu kolanowego jest natomiast dość trudna (a często w ogóle niemożliwa) do skorygowania poprzez fizjoterapię i powinna być leczona chirurgicznie. Głównymi zabiegami w tym przypadku są różnego rodzaju osteotomie, polegające na przecięciu kości i skorygowaniu jej ustawienia. Takie postępowanie powoduje równomierne obciążenie powierzchni stawowych kolana, co skutkuje dłuższą żywotnością chrząstki.

W przypadku niewielkie szpotawości kolana znakomitym sposobem prewencji zmian zwyrodnieniowych po przyśrodkowej stronie stawu kolanowego jest wszczepienie implantu typu Atlas. Jest to swego rodzaju sprężyna odciążająca przyśrodkowy przedział kolana i dająca możliwość regeneracji struktur tego stawu (więcej o metodzie Atlas prezentowałem TUTAJ).

Oczywiście istnieją również nieinwazyjne metody ochrony chrząstki, takie jak mało skuteczna suplementacja środkami farmakologicznymi na bazie glukozaminy czy wstrzykiwanie kwasu hialuronowego. Zdecydowanie są to metody pomocy doraźnej, które nie do końca chronią, a raczej spowalniają postępowanie zmian zwyrodnieniowych kolana.

Możliwości odbudowy chrząstki stawowej

Kiedyś niemożliwa odbudowa komórek chrzęstnych w dzisiejszych czasach jest postępowaniem stosowanym masowo u pacjentów z wczesnymi zmianami o typie chondromalacji oraz z ubytkami chrząstki. Aktualnie najskuteczniejszym sposobem zaopatrzenia takich ubytków jest wszczepienie biomateriału (membrany) typu Hyalofast. Zabieg ten łączony jest z metodą mikrozłamań kości lub ostrzykiwania mezanchymalnymi komórkami macierzystymi, będącymi swoistym podłożem do tworzenia nowych komórek chrzęstnych na wspomnianej membranie Hyalofast.

Prościej mówiąc cała metoda polega na „zaklejeniu” dziury w chrząstce specjalną membraną o strukturze podobnej do gąbki, która dzięki komórkom macierzystym z mikrozłamań lub z ostrzyknięcia zewnętrznego zaczyna być zastępowana przez komórki podobne do naturalnej chrząstki. Wspomniana wcześniej dziura zarasta, a nowa tkanka jest nadzwyczaj wytrzymała na obciążenia, co chroni kolano przed dalszymi zmianami zwyrodnieniowymi.

Izolowane ostrzyknięcie stawu kolanowego komórkami macierzystymi pobranymi z tkanki tłuszczowej (metoda Lipogems) również jest sprawdzoną metodą „odżywienia” i regeneracji powierzchni stawowej. Jej ogromną zaletą jest mała inwazyjność (brak przymusu wykonania artoskopii stawu), jednak w porównaniu do metody Hyalofast nie jest tak specyficzna i stosowana stricte miejscowo w okolicę uszkodzenia chrząstki stawowej.

Trzeba również wspomnieć, iż metoda Lipogems stosowana jest w różnego rodzaju uszkodzeniach struktur całego układu kostno – stawowego, a nie tylko ubytkach tkanki chrzęstnej.

Szczegółowe informacje na temat tych metod można znaleźć na świetnym blogu Doktora Konrada Słynarskiego. Serdecznie polecam zajrzeć TUTAJ.

Podsumowanie

Aktualnie zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego nie mrożą już krwi w żyłach pacjentów obarczonych tą chorobą. Nowoczesna medycyna coraz lepiej sobie z nią radzi, a wczesne wykrycie ubytków chrząstki stawowej pozwala na ich skuteczne zaopatrzenie i prewencję kolejnych uszkodzeń. Oczywiście czas gra tu kluczową rolę, dlatego też po raz kolejny trzeba przypomnieć, że hasłem kluczem w przypadku powstawania zmian zwyrodnieniowych jest PROFILAKTYKA.

z fizjologika.pl