[massagewarsaw]

PTSD, a więc zespół stresu pourazowego (Posttraumatic Stress Disorder) pojawia się jako reakcja na tragiczne i silnie emocjonujące wydarzenie w życiu człowieka. Jego doświadczenie przekracza możliwości przystosowawcze osoby, wynikiem czego pojawia się szereg różnych objawów związanych z lękiem i trudnością powrotu do normalnego trybu życia. Warto poznać bliżej tą chorobę, aby móc ją zrozumieć i w razie konieczności być w stanie pomóc osobie nią dotkniętej.

1. PTSD a zwykła reakcja na ostry stres

Na poziomie emocjonalnym PTSD przejawia się przede wszystkim poprzez poczucie przytępienia emocjonalnego, lęku, poczucia bezradności, depresji, z myślami samobójczymi włącznie. W zachowaniu osoby widać wyraźną zmianę w porównaniu z czasem sprzed doświadczeniem traumycznego przeżycia. Izoluje się od innych ludzi, jest drażliwa, często sprawia wrażenie nieobecnej, nie angażuje się w sprawy, które wcześniej sprawiały jej radość i satysfakcję.

Takie zachowanie i uczucia mogą jednak pojawić się u każdej osoby, która doświadczyła czegoś trudnego. Jak więc odróżnić zwykłą reakcję na stres od zaburzenia i kiedy udać się po poradę do specjalisty?

Podstawowym kryterium wydaje się być czas. Zespół stresu pourazowego pojawia się po okresie latencji, która może trwać od kilkunastu dni do kilku miesięcy. Aby można było zdiagnozować PTSD, wszystkie wyżej wymienione objawy muszą utrzymywać się przez co najmniej jeden miesiąc. W takim przypadku, a także zawsze wtedy, kiedy pojawiają się myśli samobójcze, należy bezzwłocznie zasięgnąć porady specjalisty – psychiatry lub psychologa.

2. Diagnoza PTSD

Chociaż objawy Zespołu Stresu Pourazowego (PTSD) obserwowano u ofiar katastrof już znacznie wcześniej, samo pojęcie funkcjonuje w języku medycznym od 1980 roku. W tym czasie zostało oficjalnie wprowadzone przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne. PTSD jest uwzględniony przez DSM-IV (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) - klasyfikację zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego.

2.1. Traumatyczne przeżycie

Według tejże klasyfikacji, aby zdiagnozować PTSD, muszą być spełnione podstawowe kryteria tego zaburzenia nerwicowe. Przede wszystkim osoba musiała doświadczyć, być świadkiem lub zostać skonfrontowaną ze zdarzeniem, w którym ktoś poniósł śmierć lub doznał poważnych obrażeń. Reakcją osoby na to doświadczenie jest uporczywy strach i poczucie bezradności.

Wspomnienie tego traumatycznego zdarzenia uporczywie powraca i jest ponownie przeżywane. Przypominają się te same zdarzenia - obrazy, myśli lub wrażenia percepcyjne. Powtarzają się koszmary senne, dotyczące traumy. Osoba działa i odczuwa tak, jakby zdarzenie powtarzało się – pojawia się poczucie ponownego przeżywania, halucynacje, reminiscencje (tzw. flashbacki).

2.2. Unikanie konfrontacji ze wspomnieniami

Kolejnym kryterium jest przeżywanie silnego napięcia podczas ekspozycji na wewnętrzne bądź zewnętrzne czynniki, które kojarzą się z traumatycznym przeżyciem. Jeśli traumą był wypadek samochodowy, ofiara tego wydarzenia może unikać miejsca wypadku, samochodu, rozmów o naprawie pojazdu i innych.

Osoba, która doświadczyła traumy uporczywie unika jakichkolwiek skojarzeń, które mogą ją przypominać. Osoba ta za wszelką cenę będzie się starała unikać nie tylko rozmów, ale również myśli i uczuć związanych z traumą. Może też unikać miejsc i osób, które kojarzą się z tym przykrym doświadczeniem.

2.3. Emocjonalna pustka

Osoba cierpiąca na ma poczucie wyobcowania, traci zainteresowanie codziennymi czynnościami, spada jej aktywność życiowa. Może też doświadczać poczucia wewnętrznej pustki, wypalenia, odczuwać niezdolność do przeżywania przyjemnych emocji, takich jak: radość, szczęście, miłość. Mniej lub bardziej wyraźnemu smutkowi towarzyszy pesymistyczna wizja przyszłości i przekonanie, że nic dobrego jej już w życiu nie spotka.

Emocjonalnej obojętności i depresyjnemu nastrojowi towarzyszy silne pobudzenie, które nie występowało przed traumą. Może się ono przejawiać poprzez trudności z koncentracją, wzmożoną czujność, dysforię, zaburzenia snu oraz wyolbrzymiony odruch orientacyjny.

Osoba cierpiąca na PTSD jest w stanie zbudzić się w środku nocy z krzykiem, reagując tak, jakby była uczestnikiem minionego już dramatu. Osoba zaczyna mieć trudności w funkcjonowaniu społecznym i/lub zawodowym. Wspomnienie traumy i objawy przeżywanego silnego stresu wyraźnie zaburzają jej normalne życie.

3. Jak pomóc osobie, która cierpi na PTSD?

Warto pamiętać, że chociaż u większości osób PTSD ustępuje z czasem, u niektórych pacjentów zaburzenie może utrzymywać się przez wiele lat i przejść w trwałą zmianę osobowości. Aby pomóc osobie przeżywającej traumę w pokonaniu tego stanu, warto zachęcić ją do podjęcia terapii i wspomóc w trakcie jej trwania. Największą rolę w leczeniu nerwicy odgrywa czas i przepracowanie trudnych wspomnień.

Bibliografia
Bilikiewicz A., Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003, ISBN 83-200-2776-4.
Dudek B., Zaburzenia po stresie traumatycznym, GWP, Sopot 2003, ISBN 978-83-89120-50-2.
Jarema M., Psychiatria w praktyce, Medical Education, Warszawa 2011, ISBN 978-83-62510-06-1.
Najavits L., Poszukiwanie bezpieczeństwa. Terapia PTSD i nadużywania substancji psychoaktywnych, Wydawnictwo UJ, Kraków 2010, ISBN 978-83-233-2915-2.

Paulina Stolorz Mgr psychologii klinicznej, psychoterapeuta.