[administrator]

Ćwiczenia lecznicze, zwane również gimnastyką leczniczą, są podstawową formą leczenia ruchem. Muszą być dobierane indywidualnie z uwzględnieniem wielkości wysiłku, tolerancji bólu oraz prowadzone według określonego planu.
Należy ćwiczyć codziennie, co najmniej dwie godziny po posiłku. Przed rozpoczęciem ćwiczeń należy wywietrzyć pokój, a w ciepłej porze roku ćwiczyć przy otwartym oknie. Ubiór powinien być lekki, niekrępujący ruchów. Obuwie musi być wygodne, najlepiej jednak ćwiczyć na boso. Każde ćwiczenie rozpoczynamy w odpowiednio dobranym ułożeniu ciała, zwanym pozycją wyjściową.
Każde ćwiczenie składa się z kilku elementów:
- pozycja wyjściowa
- wykonanie odpowiedniego ruchu
- powrót do pozycji wyjściowej
- krótki odpoczynek w celu rozluźnienia mięśni.
Ruchy w stawach muszą być wykonywane dokładnie, w jak największym zakresie i bez nadmiernego napinania mięśni. Liczba powtórzeń zależy od stopnia trudności ćwiczeń. Tempo ćwiczeń jest w okresie początkowym wolne, ale w miarę opanowywania poprawności ruchów zwiększa się zarówno tempo, jak i czas trwania ćwiczeń. Nasilenie ćwiczeń musi być takie, aby nie powodowały one odczynów zapalnych w stawach i nadmiernego zmęczenia słabych mięśni.
Ćwiczenia lecznicze można podzielić na dwie grupy:
- ćwiczenia ogólne, mające na celu uzyskanie rozluźnienia mięśni, poprawę wentylacji płuc, wzmocnienie siły mięśni, ćwiczenia te włącza się do programu ćwiczeń specjalnych;
- ćwiczenia specjalne, zaprogramowane dla konkretnej choroby.
ĆWICZENIA OGÓLNE
Ćwiczenia rozluźniające – powodują one miejscowe lub ogólne zmniejszenie napięcia mięśni, co popularnie określa się nazwą „ rozluźnianie mięśni”. Są one nieodzowne przed rozpoczęciem i w czasie wszystkich ćwiczeń leczniczych, ponieważ wykonywanie ruchów przy nadmiernie spiętych mięśniach sprawia ćwiczącemu ból. Przykładem ćwiczeń rozluźniających jest np. marsz luźnymi wymachami kończyn górnych w przód, bo i w tył.
Ćwiczenia oddechowe – poprawiają czynność układu oddechowego, przyczyniając się do utrzymania lub zwiększenia wentylacji płuc, zwiększenia ruchomości klatki piersiowej i przepony oraz siły mięśni oddechowych. Ćwiczenia te wykonuje się podczas wszystkich ćwiczeń leczniczych. Należy je rozpoczynać od wydechu. Jedno z ćwiczeń może polegać np. na wdechu z uwypukleniem brzucha i skłonem głowy w tył – wydechu z wciągnięciem brzucha i skłonem głowy w przód.
Ćwiczenia izometryczne – polegają na napinaniu mięśni bez zmiany długości włókien. Skurcze izometryczny nie powoduje więc ruchu w stawie, ponieważ nie zmienia się odległość przyczepów mięśni do kości. Celem tych ćwiczeń jest przeciwdziałanie zanikom mięśni, uzyskanie przyrostu ich siły, utrzymanie aktywności mięśni w obrębie unieruchomionych odcinków ciała, np. opatrunkiem gipsowym. Ćwiczenia izometryczne mają duże znaczenie wówczas, gdy ruch w stawie nie jest wskazany, a trzeba przeciwdziałać zanikom i osłabieniu siły mięśni. Łatwiej jest uczyć się napinania mięśni najpierw kończyny zdrowej, potem równocześnie zdrowej i chorej, a w końcu – tylko kończyny chorej. Czas trwania skurczu izometrycznego wynosi ok. 5 sekund, a czas odpoczynku między kolejnymi skurczami około 10 sekund. Liczba powtórzeń wynosi od 6 do 10.
Gimnastyka poranna – ma na celu mobilizację człowieka do rozpoczęcia codziennych zajęć. U osób z chorym kręgosłupem radzi się rozpoczęcie wykonywania prostych ruchów w stawach jeszcze gdy leżą w łóżku. Trzeba więc wykonywać takie ruchy, jak: przeciąganie się, obracanie się z boku na bok, ruchy w stawach barkowych, łokciowych, zaciskanie rąk w pięść. Ćwiczenia te trzeba przeplatać ćwiczeniami oddechowymi i rozluźniającymi. Tempo ćwiczeń jest umiarkowane, ćwiczenia nie mogą wywoływać zmęczenia, ponieważ służą do pobudzenia funkcji ustroju. Gimnastyka poranna trwa średnio 10-15 minut.
Ćwiczenia ogólnie usprawniające – ich celem jest zwiększenie ogólnej sprawności i wydolności fizycznej, kształtowanie prawidłowej postawy, koordynacji ruchów, utrzymanie pełnego zakresu ruchu w stawach oraz siły i wytrzymałości mięśni
Ćwiczenia lecznicze specjalne – wykonuje pacjent, u którego rozpoznano konkretną jednostkę chorobową, zaliczaną do grupy chorób reumatycznych. W programie ćwiczeń leczniczych specjalnych dużą rolę odgrywają również opisane uprzednio ćwiczenia rozluźniające, oddechowe i izometryczne.

Ćwiczenia fizyczne mają ogromny wpływ na motorykę i fizjologię człowieka. Ruch jest podstawą prawidłowego funkcjonowania układów:
1. ruchu
2. nerwowego
3. oddechowego
4. trawiennego
5. krążenia

Układ ruchu

a) stawy i kości (ukł. bierny)
 utrzymywanie zakresu ruchu w stawie lub zwiększenie przypadku ograniczenia
 ruch i ćwiczenia kształtują powierzchnie stawowe
 warunkują elastyczność i sprężystość torebek stawowych i więzadeł
 wpływają na prawidłowe uwapnienie kości

b) mięśnie (ukł. czynny)
Odpowiednio dobrana forma ruchu wpływa:
 kształtująco na zdrowie (mięśni)
 zwiększenie ich masy i siły
 utrzymanie prawidłowej długości i elastyczności
 rozwija zdolność ich reagowania na bodźce
 skurcz i rozkurcz mięśni poprawia krążenie krwi na obwodzie i dopływ chłonki naczyniami chłonnymi
 lepsze ukrwienie mięśnia powoduje lepsze zaopatrzenie ich w tlen i glikogen
 właściwy odpływ krwi żylnej usuwa produkty przemiany materii, zmęczenia głównie kwas mlekowy


Układ nerwowy

Ruch w zależności od formy może być bodźcem dla układu nerwowego lub reakcją tego układu.
 Ćwiczenia czynne spełniają rolę czynnika pobudzającego ośrodkowy układ nerwowy.
 Ćwiczenia ruchowe rozwijają pamięć ruchową, szybkość i łatwość oddziaływania na bodźce zewnętrzne.
 Specjalne ćwiczenia zmniejszają lub usuwają zaburzenia równowagi i koordynacji ruchu.

Układ oddechowy

Ruch i odpowiednie ćwiczenia wpływają na:
 Naukę prawidłowego oddychania.
 Zwiększają pojemność życiową płuc.
 Działają kształtująco na klatkę piersiową i postawę człowieka.
Układ oddechowy ma zasadniczy wpływ na sprawność fizyczną człowieka.

Układ trawienny (moczowo – płciowy)

Ćwiczenia i ruch zwiększają:
 Sprawność mięśni gładkich i wydolność narządów leżących w jamie brzusznej i miednicy.
 Działają dodatnio na czynność żołądka, jelit, wątroby i nerek.
 Zapobiegają zaparciom.
Zapobiegają zaleganiu moczu w drogach moczowych, a więc zapobiegają infekcjom i tworzeniu się kamicy nerkowej i kamieni moczowych.
 Ćwiczenia rozluźniające specjalne mogą w znacznym stopniu pomóc w usunięciu powyższych zmian.


Układ krążenia

Główny narząd układu krążenia -¬ serce - ma dużą zdolność adaptacji w zależności od potrzeb organizmu.
Ruch i praca właściwie dozowane wpływają na:
 Wydolność i sprawność układu krążenia.
 Dopływ krwi tętniczej do obwodu.
 Odpływ krwi żylnej i chłonki.

Ruch i ćwiczenia jako bodźce naturalne, oddziaływają na cały organizm. Wywołują korzystny wpływ na czynności wszystkich narządów, a tym samym na sprawność fizyczną człowieka. Całkowity bezruch wpływa na osłabienie pracy wszystkich narządów i układów, a tym samym prowadzi do osłabienia sprawności fizycznej, a nawet do choroby.
Ruch kształtuje prawidłowy rozwój organizmu oraz pozwala osiągnąć i utrzymać wysoki poziom sprawności i wydolności fizycznej. Mała ruchliwość jest wręcz szkodliwa dla człowieka. Ludzie prowadzący siedzący tryb życia szybciej się starzeją, zmniejsza się ich wydolność układu krążenia i oddechowego oraz siła mięśni. Ludzie ci są przeważnie otyli, łatwo zapadają na różne choroby, a zwłaszcza na tzw. Choroby cywilizacyjne, będące między innymi skutkiem małej ruchliwości, nadmiernego odżywiania się i częstych sytuacji stresowych. Do chorób tych zalicza się wczesną miażdżycę tętnic. Mała wydolność fizyczna współczesnego człowieka jest jedną z głównych przyczyn łatwego męczenia się. Natomiast systematyczne wykonywanie i odpowiednio dawkowane wysiłki fizyczne powodują wiele korzystnych zmian nie tylko w narządzie ruchu, lecz również ogólnoustrojowych. Ruch to zdrowie!!!