[massagewarsaw]

Zawód fizjoterapeuty, a w szczególności zasady odpowiedzialności jego wykonywania nie są na gruncie obowiązującego prawa uregulowane odrębną ustawą. Nie oznacza to jednak, że fizjoterapeuta takiej odpowiedzialności nie będzie podlegał. Fizjoterapeuci, którzy wykonują świadczenia zdrowotne „na pacjentach”, będą jej podlegali na zasadach ogólnych.

Niezależnie bowiem od formy prawnej, w jakiej będą wykonywali swój zawód (umowa o pracę, własna działalność gospodarcza), są to podmioty, które w sposób osobisty wykonują pracę związaną bezpośrednio z ochroną zdrowia, a polegającą na szeroko pojętej rehabilitacji. W praktyce oznacza to, że osoby wykonujące zawód fizjoterapeuty są obowiązane przede wszystkim do przestrzegania praw pacjenta, które reguluje stosunkowo nowa ustawa o prawach pacjenta i rzeczniku praw pacjenta, zaś naruszenie tych praw, a także uchybienie ogólnie zdefiniowanej sztuce zawodu może skutkować odpowiedzialnością cywilną, pracowniczą czy nawet karną.

Wykonywanie zawodu fizjoterapeuty jest wykonywaniem zawodu medycznego, stąd też wszelkie regulacje prawne odnoszące się do osób wykonujących zawód medyczny, a nadto akty, które odnoszą się do reguł wykonywania swoich czynności zawodowych zgodnie ze sztuką zawodu, należy odnieść wprost do tego zawodu. Niniejsze opracowanie ma na celu wskazanie kluczowych zasad, jakimi obowiązani są kierować się fizjoterapeuci w wykonywaniu zawodu, oraz jakie są ewentualne sankcje za naruszenie tych zasad.

Osoba wykonująca zawód medyczny – osoba, która na podstawie odrębnych przepisów uprawniona jest do udzielania świadczeń zdrowotnych, oraz osoba legitymująca się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny.

Świadczeniem zdrowotnym są działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania.

Zgodnie z nową, obowiązującą od 1 lipca 2011 r., ustawą o działalności leczniczej, świadczenia zdrowotne mogą być szpitalne (wykonywane całą dobę kompleksowe świadczenia zdrowotne polegające na diagnozowaniu, leczeniu, pielęgnacji i rehabilitacji, które nie mogą być realizowane w ramach innych stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych lub ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych; świadczeniami szpitalnymi są także świadczenia udzielane z zamiarem zakończenia ich udzielania w okresie nieprzekraczającym 24 godzin) oraz inne niż szpitalne (świadczenia opiekuńcze, pielęgnacyjne, paliatywne, hospicyjne, świadczenia z zakresu opieki długoterminowej, rehabilitacji leczniczej, leczenia uzależnień, psychiatrycznej opieki zdrowotnej oraz lecznictwa uzdrowiskowego) udzielane pacjentom, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonych, stałych pomieszczeniach.

Rodzajami działalności leczniczej są:

stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne:
szpitalne,
inne niż szpitalne,
ambulatoryjne świadczenia zdrowotne.

Stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitalne mogą polegać na:

udzielaniu całodobowych świadczeń zdrowotnych, które obejmują swoim zakresem pielęgnację i rehabilitację pacjentów niewymagających hospitalizacji, oraz zapewnianiu im produktów leczniczych i wyrobów medycznych, pomieszczeń i wyżywienia odpowiednich do stanu zdrowia, a także prowadzeniu edukacji zdrowotnej dla pacjentów i członków ich rodzin oraz przygotowaniu tych osób do samoopieki i samopielęgnacji w warunkach domowych;

udzielaniu całodobowych świadczeń zdrowotnych, które obejmują swoim zakresem pielęgnację, opiekę i rehabilitację pacjentów niewymagających hospitalizacji, oraz zapewnianiu im produktów leczniczych potrzebnych do kontynuacji leczenia, pomieszczeń i wyżywienia odpowiednich do stanu zdrowia, a także prowadzeniu edukacji zdrowotnej dla pacjentów i członków ich rodzin oraz przygotowaniu tych osób do samoopieki i samopielęgnacji w warunkach domowych;

udzielaniu świadczeń zdrowotnych polegających na działaniach usprawniających, które służą zachowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia;

sprawowaniu wszechstronnej opieki zdrowotnej, psychologicznej i społecznej nad pacjentami znajdującymi się w stanie terminalnym oraz opieki nad rodzinami tych pacjentów.

Świadczenia, o których mowa w ust. 1 pkt 4,oraz świadczenia pielęgnacyjne i opiekuńcze mogą być udzielane także wyłącznie w warunkach domowych.

Zgodnie z art. 10 ustawy o działalności leczniczej, ambulatoryjne świadczenia zdrowotne obejmują świadczenia podstawowej lub specjalistycznej opieki zdrowotnej oraz świadczenia z zakresu rehabilitacji leczniczej, udzielane w warunkach niewymagających ich udzielania w trybie stacjonarnym i całodobowym w odpowiednio urządzonym, stałym pomieszczeniu.

Udzielanie tych świadczeń może odbywać się w pomieszczeniach przedsiębiorstwa, w tym w pojeździe przeznaczonym do udzielania tych świadczeń, lub w miejscu pobytu pacjenta.

Stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych innych niż szpitalne udziela się w:

zakładzie opiekuńczo-leczniczym (pkt 1);
zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym (pkt 2);
zakładzie rehabilitacji leczniczej (pkt 3);
hospicjum (pkt 4).

PRAWA PACJENTA

Podstawową regulacją określającą prawa pacjenta jest Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta z dnia 6 listopada 2008 r. (Dz. U. 09.52 417 z późn. zm.), która określa katalog praw pacjentów, jakich zobowiązane są przestrzegać osoby wykonujące zawody medyczne. Poniżej omówiono te prawa, które bezpośrednio mogą dotyczyć zawodu fizjoterapeuty.

Prawo do świadczeń zdrowotnych

Pacjent, czyli osoba zwracająca się o udzielenie świadczeń zdrowotnych, jak również osoba z tych świadczeń korzystająca, ma przede wszystkim niezbywalne prawo dostępu do takich świadczeń. Jest ono ograniczone zakresowo jedynie stanem aktualnej wiedzy medycznej, jak również możliwościami udzielenia odpowiednich świadczeń zdrowotnych – czy to logistycznymi, czy ekonomicznymi.

W zawodzie fizjoterapeuty najpełniej znajdzie zastosowanie zasada, iż pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych udzielonych mu przez osoby wykonujące zawody medyczne z należytą starannością, przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych w warunkach odpowiadających wymaganiom fachowym i sanitarnym, kierujące się zasadami etyki zawodowej.

Oznacza to, że fizjoterapeuta winien w udzielaniu świadczenia kierować się przyjętymi regułami sztuki, zachowując należytą staranność, czyli obowiązek działania zgodnie ze swoją wiedzą i kwalifikacjami, mając na uwadze powszechnie przyjęte w przepisach prawa normy i procedury sanitarne.

Prawo do informacji

W przypadku zawodu fizjoterapeuty ograniczone są jego obowiązki informacyjne wobec pacjenta, ustawa reguluje bowiem przede wszystkim zasady obowiązku informowania pacjenta przez lekarzy oraz pielęgniarki. Niemniej jednak w pewnym zakresie również fizjoterapeuci mają obowiązek takich informacji pacjentowi udzielać.

Przede wszystkim pacjent ma prawo zostać poinformowany o rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych udzielanych mu przez podmiot, który świadczeń zdrowotnych udziela. Pacjent ma prawo również do nieotrzymywania informacji o stanie własnego zdrowia bądź przyjętych metodach postępowania fizjoterapeutycznego, może również w każdym momencie swoją decyzję w tej kwestii zmienić.

Wola pacjenta jest najważniejszą przesłanką, która winien kierować się fizjoterapeuta, wypełniając swój obowiązek udzielania pacjentowi informacji. Pacjent może wreszcie domagać się, aby fizjoterapeuta nie udzielał mu informacji o jego stanie zdrowia, ale aby informował o tym stanie inne wskazane przez pacjenta osoby.

Jest to regulacja spójna również z kodeksem etyki fizjoterapeuty, w szczególności z art. 15, który stanowi, że „Pacjent ma prawo do otrzymania rzetelnej i wszechstronnej informacji co do zakresu i rodzaju postępowania fizjoterapeuty, aby mógł podjąć właściwą decyzję o skorzystaniu z proponowanych świadczeń” oraz art. 17, który stanowi, że „Pacjent ma prawo do nieotrzymywania informacji o stanie własnego zdrowia bądź przyjętych metodach postępowania fizjoterapeutycznego”.

Prawo do tajemnicy informacji

Zgodnie z art. 51 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej „Nikt nie może być obowiązany inaczej niż na podstawie ustawy do ujawniania informacji dotyczących jego osoby”. Uprawnienie to znalazło odzwierciedlenie również w ustawie o ochronie praw pacjenta, która w art. 13 i 14 potwierdza to prawo.

Zgodnie z art. 13 ustawy o prawach pacjenta, pacjent ma w szczególności prawo do zachowania w tajemnicy przez osobę wykonującą zawód medyczny informacji z tym pacjentem związanych, a uzyskanych w związku z wykonywaniem zawodu medycznego. Zatem wszelkie informacje związane z pacjentem, te dotyczące jego stanu zdrowia, ale również o charakterze osobistym, które fizjoterapeuta uzyskał, wykonując swój zawód, są objęte tajemnicą zawodową.

Ograniczeniom co do możliwości ujawniania informacji związanych z pacjentem nie podlegają sytuacje, w których:

w regulacjach rangi ustawy określono obowiązek ujawniania tych informacji,
zachowanie tajemnicy może stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób,

pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy wyraża zgodę na ujawnienie tajemnicy,
zachodzi potrzeba przekazania niezbędnych informacji o pacjencie związanych z udzielaniem świadczeń zdrowotnych innym osobom wykonującym zawód medyczny, uczestniczącym w udzielaniu tych świadczeń.

Obowiązkowi zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem nie stosuje się także do postępowania przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych.

WAŻNE

Osoby wykonujące zawód medyczny, udzielające świadczeń zdrowotnych, z wyjątkiem przypadków, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1–3 ustawy o prawach pacjenta, są związane tajemnicą również po śmierci pacjenta!

Prawo do wyrażenia zgody

Pacjent ma prawo do wyrażenia zgody na udzielenie określonych świadczeń zdrowotnych lub odmowy takiej zgody po uzyskaniu informacji o swoim stanie zdrowia.

Zgodnie z art. 17 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta pacjent, w tym małoletni, który ukończył 16 lat, ma prawo do wyrażenia zgody na przeprowadzenie badania lub udzielenie innych świadczeń zdrowotnych przez lekarza.

Przedstawiciel ustawowy pacjenta małoletniego, całkowicie ubezwłasnowolnionego lub niezdolnego do świadomego wyrażenia zgody, ma prawo do wyrażenia zgody, o której mowa w ust. 1. W przypadku braku przedstawiciela ustawowego prawo to, w odniesieniu do badania, może wykonać opiekun faktyczny.

Pacjent małoletni, który ukończył 16 lat, osoba ubezwłasnowolniona albo pacjent chory psychicznie lub upośledzony umysłowo, lecz dysponujący dostatecznym rozeznaniem, ma prawo do wyrażenia sprzeciwu co do udzielenia świadczenia zdrowotnego pomimo zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna faktycznego.

W takim przypadku wymagane jest zezwolenie sądu opiekuńczego. Zgoda oraz sprzeciw, o których mowa w ust. 1–3, mogą być wyrażone ustnie albo poprzez takie zachowanie osób wymienionych w tych przepisach, które w sposób niebudzący wątpliwości wskazuje na wolę poddania się proponowanym przez lekarza czynnościom albo brak takiej woli.

Z kolei zgodnie z art. 18.1. wzmiankowanej ustawy w przypadku zabiegu chirurgicznego albo zastosowania metody leczenia lub diagnostyki stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta, zgodę, o której mowa w art. 17 ust. 1, wyraża się w formie pisemnej.
Wszelkie powyższe zasady odnoszące się do faktu udzielenia zgody przez pacjenta należy per analogiam odnieść do zawodu fizjoterapeuty.

Nie ma jednak w obowiązującym prawie możliwości, aby fizjoterapeuta przeprowadził określone zabiegi mimo niewyrażenia zgody przez pacjenta albo zgłoszenia sprzeciwu – możliwości takie zostały przewidziane wyłącznie w art. 33 i art. 34 ust. 6 Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty i dotyczą tylko tych podmiotów.

Prawo do intymności i godności

Pacjent ma prawo do poszanowania intymności i godności, w szczególności w czasie udzielania mu świadczeń zdrowotnych. Przy udzielaniu mu tych świadczeń może być obecna osoba bliska, z tym jednak ograniczeniem, iż w przypadku, gdy istnieje niebezpieczeństwo wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta, osoba wykonująca zawód medyczny może odmówić zgody na taką obecność.

Odmowę należy odnotować w dokumentacji medycznej dotyczącej pacjenta. Osoby wykonujące zawód medyczny, inne niż udzielające świadczeń zdrowotnych, uczestniczą przy udzielaniu tych świadczeń tylko wtedy, gdy jest to niezbędne ze względu na rodzaj świadczenia lub wykonywanie czynności kontrolnych na podstawie przepisów o działalności leczniczej.

Uczestnictwo, a także obecność innych osób wymaga zgody pacjenta, a w przypadku pacjenta małoletniego, całkowicie ubezwłasnowolnionego lub niezdolnego do świadomego wyrażenia zgody, jego przedstawiciela ustawowego, i osoby wykonującej zawód medyczny udzielającej świadczenia zdrowotnego. Co istotne, osoby te są również zobowiązane do zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, które pozyskały, uczestnicząc przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych.

Prawo do dokumentacji medycznej

Pacjent ma prawo do dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia oraz udzielonych mu świadczeń zdrowotnych. Dane zawarte w tej dokumentacji podlegają ochronie. Dokumentacja może być przekazana poprzez:

udostępnienie jej do wglądu w siedzibie podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych,
sporządzenie jej wyciągów, odpisów lub kopii,

wydanie oryginału za pokwitowaniem odbioru i z zastrzeżeniem zwrotu po wykorzystaniu, jeżeli uprawniony organ lub podmiot żąda udostępnienia oryginałów tej dokumentacji.

Zasady udostępniania dokumentacji medycznej (art. 26 ustawy):

1.Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu bądź osobie upoważnionej przez pacjenta.

2. Po śmierci pacjenta prawo wglądu w dokumentację medyczną ma osoba upoważniona przez pacjenta za życia.

3. Podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych udostępnia dokumentację medyczną również:

podmiotom udzielającym świadczeń zdrowotnych, jeżeli dokumentacja ta jest niezbędna do zapewnienia ciągłości świadczeń zdrowotnych;

organom władzy publicznej, Narodowemu Funduszowi Zdrowia, organom samorządu zawodów medycznych oraz konsultantom krajowym i wojewódzkim, w zakresie niezbędwnym do wykonywania przez te podmioty ich zadań, w szczególności kontroli i nadzoru;

podmiotom, o których mowa w art. 119 ust. 1 i 2 Ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia kontroli na zlecenie ministra właściwego do spraw zdrowia;

ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, sądom, w tym sądom dyscyplinarnym, prokuraturom, lekarzom sądowym i rzecznikom odpowiedzialności zawodowej, w związku z prowadzonym postępowaniem;

uprawnionym na mocy odrębnych ustaw organom i instytucjom, jeżeli badanie zostało przeprowadzone na ich wniosek;

organom rentowym oraz zespołom do spraw orzekania o niepełnosprawności, w związku z prowadzonym przez nie postępowaniem;

podmiotom prowadzącym rejestry usług medycznych, w zakresie niezbędnym do prowadzenia rejestrów;

zakładom ubezpieczeń, za zgodą pacjenta;

lekarzowi, pielęgniarce lub położnej, w związku z prowadzeniem procedury oceniającej podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych na podstawie przepisów o akredytacji w ochronie zdrowia, w zakresie niezbędnym do jej przeprowadzenia;

wojewódzkiej komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, o której mowa w art. 67e ust. 1, w zakresie prowadzonego postępowania;

spadkobiercom w zakresie prowadzonego postępowania przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, o której mowa w art. 67e ust. 1;

osobom wykonującym czynności kontrolne na podstawie art. 39 ust. 1 Ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2011 r. Nr 113, poz. 657 i Nr 174, poz. 1039), w zakresie niezbędnym do ich przeprowadzenia;

4. Dokumentacja medyczna może być udostępniona także szkole wyższej lub instytutowi badawczemu do wykorzystania w celach naukowych, bez ujawniania nazwiska i innych danych umożliwiających identyfikację osoby, której dokumentacja dotyczy.

Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w razie zawinionego naruszenia praw pacjenta sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 448 Kodeksu cywilnego.

Przepisu tego nie stosuje się do zawinionego naruszenia prawa pacjenta do:

przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie stacjonarnego zakładu opieki zdrowotnej,

informacji o rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych,

dostępu do dokumentacji medycznej dotyczącej jego stanu zdrowia.

Ważne

Pacjent zgodnie z tym przepisem może domagać się zadośćuczynienia pieniężnego od osoby, której zachowanie spowodowało doznanie krzywdy. Jest to odpowiedzialność osobista!

Zawartość wniosku o ustalenie zdarzenia medycznego

dane pacjenta:
imię i nazwisko,
datę urodzenia,
numer PESEL albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli posiada,
imię i nazwisko przedstawiciela ustawowego, jeżeli dotyczy,
imiona i nazwiska wszystkich spadkobierców, jeżeli dotyczy,
wskazanie, który ze spadkobierców reprezentuje pozostałych w postępowaniu przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, o której mowa w art. 67e ust. 1, jeżeli dotyczy,
adres do doręczeń,
dane podmiotu leczniczego prowadzącego szpital:
firmę,
adres siedziby oraz adres szpitala, jeżeli dotyczy,
uzasadnienie wniosku zawierające uprawdopodobnienie zdarzenia, którego następstwem było zakażenie, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia albo śmierć pacjenta, o których mowa w art. 67a ust. 1, oraz szkody majątkowej lub niemajątkowej,
wskazanie, czy przedmiotem wniosku jest zakażenie, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia albo śmierć pacjenta, o których mowa w art. 67a ust. 1,
propozycję wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia, nie wyższą niż określona w art. 67k ust. 7.

NOWE FORMY DOCHODZENIA ROSZCZEŃ PRZEZ PACJENTÓW

1 stycznia 2012 r. weszła w życie Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, która wprowadziła nową możliwość dochodzenia przez pacjentów roszczeń na drodze pozasądowej.

Najważniejsze założenia ustawy to możliwość uproszczonego trybu dochodzenia przez pacjentów roszczeń w postaci ustalania odszkodowania i zadośćuczynienia w przypadku zdarzeń medycznych.

Zdarzeniem medycznym zgodnie ze znowelizowaną ustawą są:

zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym,
uszkodzenie ciała,
rozstrój zdrowia,
śmierć, będące następstwem niezgodnych z wiedzą medyczną: diagnozy, leczenia lub zastosowania produktu leczniczego.

Przepisy te będą przy tym dotyczyły fizjoterapeutów o tyle, o ile do określonego zdarzenia medycznego dojdzie w następstwie udzielania świadczeń zdrowotnych w szpitalu w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej.

Zgodnie ze znowelizowaną ustawą w przypadku, gdy dojdzie do zakażenia, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, o których mowa w art. 67a ust. 1 nowej ustawy, pacjent lub jego przedstawiciel ustawowy mogą wystąpić z wnioskiem o ustalenie zdarzenia medycznego, a gdy nastąpi śmierć pacjenta, wniosek o ustalenie zdarzenia medycznego mogą złożyć jego spadkobiercy.

Postępowanie w sprawie stwierdzenia zdarzenia medycznego toczy się przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, zawiesza się je w przypadku toczącego się w związku z tym samym zdarzeniem postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej osoby wykonującej zawód medyczny lub postępowania karnego w sprawie o przestępstwo; nie wszczyna się, a wszczęte umarza w przypadku, gdy w związku z tym samym zdarzeniem prawomocnie osądzono sprawę o odszkodowanie lub zadośćuczynienie pieniężne albo toczy się postępowanie cywilne w tej sprawie. W przypadku zakończenia tych postępowań postępowanie przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych podejmuje się z urzędu.

Wniosek o ustalenie zdarzenia medycznego, zwany dalej wnioskiem, wnosi się do wojewódzkiej komisji do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych właściwej ze względu na siedzibę szpitala. Wnosi się go w terminie rocznym od dnia, w którym osoba składająca wniosek dowiedziała się o zakażeniu, uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia albo nastąpiła śmierć pacjenta, jednakże termin ten nie może być dłuższy niż 3 lata od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie skutkujące zakażeniem, uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia albo śmiercią pacjenta.

Złożenie wniosku, w wyniku którego wojewódzka komisja do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych, o której mowa w art. 67e ust. 1, wydała orzeczenie o zdarzeniu medycznym, przerywa bieg terminu przedawnienia roszczeń określony w przepisach Kodeksu cywilnego wynikający ze zdarzeń objętych wnioskiem.

W przypadku śmierci pacjenta, o której mowa w art. 67a ust. 1, termin, o którym mowa w ust. 2, nie biegnie do dnia zakończenia postępowania spadkowego.

Do wniosku należy dołączyć dowody uprawdopodabniające okoliczności wskazane we wniosku, potwierdzenie uiszczenia opłaty w wysokości 200 zł, ewentualnie postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku w przypadku, o którym mowa w art. 67b ust. 1 pkt 2, oraz pełnomocnictwo do reprezentowania pozostałych spadkobierców, w przypadku złożenia wniosku przez co najmniej jednego z nich.

Wniosek niekompletny lub nienależycie opłacony jest zwracany bez rozpatrzenia podmiotowi składającemu wniosek.

Wojewódzka komisja do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych niezwłocznie przekazuje wniosek kierownikowi podmiotu leczniczego prowadzącego szpital, z działalnością którego wiąże się wniosek, oraz ubezpieczycielowi, o którym mowa w art. 67i ust. 2 pkt 2. Kierownik tego podmiotu i ubezpieczyciel przedstawiają stanowisko w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku wraz z dowodami na poparcie swojego stanowiska.

Nieprzedstawienie stanowiska jest równoznaczne z akceptacją wniosku w zakresie dotyczącym okoliczności w nim wskazanych oraz proponowanej wysokości odszkodowania i zadośćuczynienia.

Celem postępowania przed wojewódzką komisją jest ustalenie, czy zdarzenie, którego następstwem była szkoda majątkowa lub niemajątkowa, stanowiło zdarzenie medyczne.

W posiedzeniach wojewódzkiej komisji, z wyjątkiem części posiedzenia, w trakcie której odbywa się narada i głosowanie nad orzeczeniem, może uczestniczyć podmiot składający wniosek oraz przedstawiciel kierownika podmiotu leczniczego prowadzącego szpital, z działalnością którego wiąże się wniosek o ustalenie zdarzenia medycznego, oraz ubezpieczyciela, z którym podmiot leczniczy prowadzący szpital określony w pkt 1 zawarł umowę ubezpieczenia określoną w przepisach o działalności leczniczej.

W celu wydania orzeczenia wojewódzka komisja ma uprawnienie do wezwania do złożenia wyjaśnień następujące osoby:

podmiot składający wniosek,
kierownika podmiotu leczniczego prowadzącego szpital, z działalnością którego wiąże się wniosek,
osoby, które wykonywały zawód medyczny w podmiocie leczniczym prowadzącym szpital oraz inne osoby, które były w nim zatrudnione lub w inny sposób z nim związane w okresie, w którym zgodnie z wnioskiem miało miejsce zdarzenie medyczne, albo zostały wskazane we wniosku jako osoby, które mogą posiadać informacje istotne dla prowadzonego przed wojewódzką komisją postępowania,
ubezpieczyciela.

Wojewódzka komisja może także w zakresie prowadzonego postępowania:

żądać dokumentacji prowadzonej przez podmiot leczniczy prowadzący szpital, w tym dokumentacji medycznej,

przeprowadzać postępowanie wyjaśniające w podmiocie leczniczym prowadzącym szpital,
dokonywać wizytacji pomieszczeń i urządzeń szpitala.

W postępowaniu o ustalenie zdarzenia medycznego dopuszczalne jest zasięgnięcie opinii lekarza albo konsultanta wojewódzkiego w danej dziedzinie medycyny, farmacji lub innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla wydania orzeczenia wymaga wiadomości specjalnych.

Następnie wojewódzka komisja po naradzie wydaje, w formie pisemnej, orzeczenie o zdarzeniu medycznym albo jego braku, wraz z uzasadnieniem. Orzeczenie takie zgodnie z ustawą ma zostać wydane nie później niż w terminie 4 miesięcy od dnia złożenia wniosku.
Orzeczenie wraz z uzasadnieniem doręcza się:

podmiotowi składającemu wniosek,

kierownikowi podmiotu leczniczego prowadzącego szpital oraz ubezpieczycielowi.

Podmioty te mają prawo w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem złożenia do wojewódzkiej komisji umotywowanego wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, który wojewódzka komisja zobowiązana jest rozpatrzeć w terminie 30 dni od dnia jego otrzymania.

Co istotne, ubezpieczyciel, z którym podmiot leczniczy prowadzący szpital zawarł umowę ubezpieczenia, jest związany orzeczeniem wojewódzkiej komisji i w ciągu 30 dni od dnia bezskutecznego upływu terminu do ponownego złożenia wniosku lub doręczenia orzeczenia wojewódzkiej komisji o zdarzeniu medycznym wydanego w wyniku złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy jest zobligowany do przedstawienia podmiotowi składającemu wniosek propozycję odszkodowania i zadośćuczynienia.

Propozycja nie może być wyższa niż maksymalna wysokość odszkodowania i zadośćuczynienia określona w ustawie, która wynosi odpowiednio w 12-miesięcznym okresie ubezpieczenia, w odniesieniu do wszystkich zdarzeń medycznych objętych ochroną ubezpieczeniową 1 200 000 zł, z tym że w przypadku:

zakażenia, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pacjenta – wynosi 100 000 zł,
śmierci pacjenta – wynosi 300 000 zł – w odniesieniu do jednego pacjenta.

Jeżeli ubezpieczyciel nie przedstawi w terminie, o którym mowa wyżej, propozycji odszkodowania i zadośćuczynienia, ubezpieczyciel jest obowiązany do ich wypłaty w wysokości określonej we wniosku, nie wyższej niż maksymalna wysokość ustawowa.

Podmiot składający wniosek w terminie 7 dni od dnia otrzymania propozycji ubezpieczyciela, za pośrednictwem wojewódzkiej komisji, przedstawia ubezpieczycielowi oświadczenie o jej przyjęciu albo odrzuceniu. Jeżeli przyjmuje propozycje ubezpieczyciela, to jednocześnie składa oświadczenie o zrzeczeniu się wszelkich roszczeń o odszkodowanie i zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę mogących wynikać ze zdarzeń uznanych przez wojewódzką komisję za zdarzenie medyczne w zakresie szkód, które ujawniły się do dnia złożenia wniosku.

[massagewarsaw]

Odpowiedzialność cywilna wynika z zawarcia swoistej umowy między fizjoterapeutą a pacjentem, na mocy której ten pierwszy podejmuje wobec pacjenta określone zobowiązanie, przede wszystkim do podejmowania działań z należytą starannością, zgodnie z zasadami wiedzy medycznej oraz kodeksem etyki zawodowej.

Odpowiedzialność cywilnoprawna fizjoterapeuty

Odpowiedzialność cywilnoprawna fizjoterapeuty może powstać w przypadku zaistnienia łącznie trzech przesłanek:

nienależytego wykonania przyjętego na siebie zobowiązania bądź jego niewykonania w ogóle – wykonanie zobowiązania wobec pacjenta nie polega na zagwarantowaniu mu określonego rezultatu, wystarczy działanie z należytą starannością oraz zgodnie z regułami sztuki danego zawodu;

powstania szkody – może ona przybrać postać straty lub utraty korzyści; strata wyraża się w rzeczywistej zmianie stanu majątkowego poszkodowanego i polega na zmniejszeniu się jego aktywów albo na zwiększeniu pasywów; utrata korzyści polega natomiast na niepowiększeniu się czynnych pozycji majątku poszkodowanego, które pojawiłyby się w tym majątku, gdyby nie zdarzenie wywołujące szkodę; należy również zaznaczyć, iż szkoda majątkowa nie jest to wyłącznie szkoda na mieniu, może bowiem dotyczyć zarówno uszczerbku na mieniu, jak i na osobie;

związku przyczynowego pomiędzy nienależytym wykonaniem (bądź niewykonaniem) oraz powstałą szkodą (art. 361 Kodeksu cywilnego) – zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła; fizjoterapeuta nie poniesie zatem odpowiedzialności za takie następstwa działania lub zaniechania wobec pacjenta, które można w ujęciu obiektywnym określić jako nadzwyczajne, tj. na przykład niedającą się w typowych warunkach przewidzieć niezwykle rzadką komplikację, dla przykładu: zaordynowanie pacjentowi zbyt długiego czasu pobytu w komorze kriogenicznej i występujące potem odmrożenie pozostaje w takim adekwatnym związku przyczynowym z decyzją fizjoterapeuty.

Ciężar udowodnienia zaistnienia łącznie powyższych trzech przesłanek spoczywa na osobie, która domaga się uznania odpowiedzialności cywilnej fizjoterapeuty. Jeżeli osoba taka wykaże ich wystąpienie, to aby zwolnić się z odpowiedzialności, należy wykazać, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nastąpiło z przyczyn, za które fizjoterapeuta nie ponosi odpowiedzialności oraz że wykonał je z należytą starannością.

Odpowiedzialność cywilną można ponieść za czyn własny, za czyn cudzy (art. 429 k.c.) lub na zasadzie ryzyka (art. 474 k.c.).

Zgodnie z art. 429 Kodeksu cywilnego ten, kto powierza wykonanie czynności drugiemu, jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności.

Zgodnie z art. 474 Kodeksu cywilnego dłużnik odpowiedzialny jest jak za własne działanie lub zaniechanie za działania i zaniechania osób, z których pomocą zobowiązanie wykonuje, jak również osób, którym wykonanie zobowiązania powierza.

ROSZCZENIA CYWILNE PACJENTÓW – ZAKRES I PODSTAWY PRAWNE

Odszkodowania pieniężne (art. 444 k.c.)

W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

Pojęcie wszelkich wynikłych kosztów będzie obejmowało najczęściej wydatki i koszty opieki leczniczej, pielęgniarskiej i rehabilitacyjnej, koszty pobytu w zakładzie opieki zdrowotnej, sanatoryjnej, wydatki obejmujące koszt zakupu leków i innych środków leczniczych czy opatrunkowych, przyrządów niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania w życiu codziennym, które przed powstaniem szkody nie były wymagane, np. protezy, wózek inwalidzki, koszty związane z transportem chorego do placówki służby zdrowia lub do domu, wydatki związane z koniecznością lepszego odżywiania się, straty wynikłe z nieuzyskiwania określonych dochodów podczas procesu leczenia oraz koszty ewentualnego przyuczenia do innego zawodu.

Co istotne, pacjent może wystąpić z roszczeniem o wyłożenie z góry określonej sumy na poniesienie takich wydatków.

Renta (art. 444 §2 i 3 k.c.)

W przypadku kiedy poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa. Renta z art. 444 § 2 k.c. przysługująca poszkodowanemu, który zachował częściowo zdolność do pracy, powinna odpowiadać różnicy między zarobkami, jakie mógłby osiągnąć, gdyby nie uległ wypadkowi, a wynagrodzeniem, jakie w konkretnych warunkach jest w stanie uzyskać przy wykorzystaniu swojej uszczuplonej zdolności do pracy. Poszkodowany ma obowiązek minimalizowania szkody w granicach swoich możliwości.

W przypadku zmiany okoliczności, które stały się podstawą do ustalenia renty, możliwe jest wystąpienie z powództwem o zmianę wysokości renty i to przez każdą ze stron, albowiem nie można wykluczyć, że stan zdrowia poszkodowanego poprawi się na tyle, iż będzie on mógł podjąć działalność zarobkową.

Zadośćuczynienie (art. 445 k.c.)

W przypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Z kolei w przypadku naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia (art. 448 k.c.).

BŁĄD W SZTUCE

Fizjoterapeuta ma przede wszystkim obowiązek wykonywać zawód zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami w przedmiocie profilaktyki, diagnostyki, przy czym jest obowiązany kierować się zasadami deontologii zawodowej oraz postępować w wykonywaniu tych zadań z należytą starannością. Uchybienie którejkolwiek z powyższych reguł można w pewnym uproszczeniu definiować jako błąd w sztuce zawodu.

Rodzaje błędów:

błąd diagnostyczny – uchybienie podczas rozpoznawania danej jednostki chorobowej na podstawie jej objawów czy przeprowadzonego wywiadu; może on polegać przede wszystkim na błędnym zdiagnozowaniu danej jednostki chorobowej w wyniku niedokładnie przeprowadzonego wywiadu bądź przypisania danym objawom odmiennego znaczenia, aniżeli wynika to z aktualnej wiedzy medycznej,

błąd terapeutyczny – zastosowanie nieprawidłowego sposobu leczenia, przeprowadzenie zabiegu, który nie powinien być przeprowadzony; może być konsekwencją uprzednio popełnionego błędu w rozpoznaniu, ale nie można wykluczyć sytuacji, w której trafnie postawiono diagnozę, przyjęto jednak następnie obiektywnie niewłaściwą metodę leczenia, tj. np. zalecono interwencję chirurgiczną, podczas gdy wystarczająca byłaby terapia manualna,

błąd techniczny – nieprawidłowe wykonanie określonej czynności pod względem technicznym; może on przede wszystkim polegać na wadliwym przeprowadzeniu zabiegu,

błąd organizacyjny – rozumiany jako wadliwe zorganizowanie czynności wykonywanych przez fizjoterapeutę; jest on następstwem wadliwej organizacji pomocy medycznej, która nie pozostaje bez wpływu na życie i zdrowie chorych; nie dochodzi wówczas do błędu w sztuce zawodu, ale w szczególnych okolicznościach, kiedy błąd ten będzie wynikiem wadliwie zorganizowanej pracy w ramach np. indywidualnej praktyki fizjoterapeuty, to właśnie fizjoterapeuta będzie ponosił odpowiedzialność za popełnienie takiego błędu; może on wynikać w szczególności z braków w wyposażeniu czy też błędnego doboru zatrudnianych w ramach danej instytucji osób.

OBOWIĄZEK UBEZPIECZENIA OC

Jeżeli fizjoterapeuta świadczy usługi w ramach umowy z NFZ, podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej (OC) zgodnie z art. 136b Ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 2007). Jako świadczeniodawca:

będący podmiotem wykonującym działalność leczniczą podlega obowiązkowi ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej na zasadach określonych w przepisach Ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej;

będący podmiotem, o którym mowa w art. 5 pkt 41 lit. b i d – czyli osobą, która uzyskała fachowe uprawnienia do udzielania świadczeń zdrowotnych i udziela ich w ramach wykonywanej działalności gospodarczej, podlega obowiązkowi ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej wykonywanych na podstawie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.
Minister właściwy do spraw instytucji finansowych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii samorządów zawodów medycznych oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres ubezpieczenia obowiązkowego, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, termin powstania obowiązku ubezpieczenia oraz minimalną sumę gwarancyjną, biorąc w szczególności pod uwagę specyfikę wykonywanego zawodu oraz zakres wykonywanych zadań.

Dz. U. z 2011 r. Nr 293 poz. 1728
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2011 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej świadczeniodawcy niebędącego podmiotem wykonującym działalność leczniczą, udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej

Dz. U. z dnia 30 grudnia 2011 r.
Na podstawie art. 136b ust. 2 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm. zarządza się, co następuje:

§ 1

Rozporządzenie określa szczegółowy zakres obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej świadczeniodawcy udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej, o którym mowa w art. 5 pkt 41 lit. b i d Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, zwanej dalej „ustawą”, za szkody wyrządzone przy udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej wykonywanych na podstawie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, zwanego dalej „ubezpieczeniem OC”, termin powstania obowiązku ubezpieczenia oraz minimalną sumę gwarancyjną tego ubezpieczenia.

§ 2

Ubezpieczeniem OC jest objęta odpowiedzialność cywilna świadczeniodawcy, o którym mowa w art. 5 pkt 41 lit. b i d ustawy, za szkody, o których mowa w § 1, wyrządzone działaniem lub zaniechaniem ubezpieczonego, w okresie trwania ochrony ubezpieczeniowej, przy udzielaniu świadczeń opieki zdrowotnej wykonywanych na podstawie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

Ubezpieczenie OC nie obejmuje szkód:
polegających na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie rzeczy;
polegających na zapłacie kar umownych;
powstałych wskutek działań wojennych, stanu wojennego, rozruchów i zamieszek, a także aktów terroru.

3. Ubezpieczenie OC obejmuje wszystkie szkody w zakresie, o którym mowa w ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 2, bez możliwości umownego ograniczenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń.

§ 3

Obowiązek ubezpieczenia OC powstaje nie później niż w dniu poprzedzającym dzień, w którym świadczeniodawca obowiązany jest, na podstawie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, do wykonywania świadczeń opieki zdrowotnej.

§ 4

Minimalna suma gwarancyjna ubezpieczenia OC, w okresie ubezpieczenia nie dłuższym niż 12 miesięcy, wynosi równowartość w złotych:

30 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz 150 000 euro w odniesieniu do wszystkich zdarzeń, których skutki objęte są umową ubezpieczenia OC świadczeniodawcy, o którym mowa w art. 5 pkt 41 lit. b ustawy;

10 000 euro w odniesieniu do jednego zdarzenia oraz 50 000 euro w odniesieniu do wszystkich zdarzeń, których skutki są objęte umową ubezpieczenia OC świadczeniodawcy, o którym mowa w art. 5 pkt 41 lit. d ustawy.

Kwoty, o których mowa w ust. 1, ustalane są przy zastosowaniu kursu średniego euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski po raz pierwszy w roku, w którym umowa ubezpieczenia OC została zawarta.

§ 5

Jeżeli umowa ubezpieczenia OC została zawarta na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów, a okres, na który została zawarta, upływa po dniu wejścia w życie rozporządzenia, nową umowę ubezpieczenia OC zawiera się najpóźniej w ostatnim dniu okresu obowiązywania dotychczasowej umowy, nie później jednak niż w okresie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia.

§ 6

Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2012 r..

Minister Finansów kieruje działem administracji rządowej – instytucje finansowe, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 listopada 2011 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Finansów (Dz. U. z 2011 r. Nr 248, poz. 1481).

Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 216, poz. 1367, Nr 225, poz. 1486, Nr 227, poz. 1505, Nr 234, poz. 1570 i Nr 237, poz. 1654, z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 22, poz. 120, Nr 26, poz. 157, Nr 38, poz. 299, Nr 92, poz. 753, Nr 97, poz. 800, Nr 98, poz. 817, Nr 111, poz. 918, Nr 118, poz. 989, Nr 157, poz. 1241, Nr 161, poz. 1278 i Nr 178, poz. 1374, z 2010 r. Nr 50, poz. 301, Nr 107, poz. 679, Nr 125, poz. 842, Nr 127, poz. 857, Nr 165, poz. 1116, Nr 182, poz. 1228, Nr 205, poz. 1363, Nr 225, poz. 1465, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1723 i 1725 oraz z 2011 r. Nr 45, poz. 235, Nr 73, poz. 390, Nr 81, poz. 440, Nr 106, poz. 622, Nr 112, poz. 654, Nr 113, poz. 657, Nr 122, poz. 696, Nr 138, poz. 808, Nr 149, poz. 887, Nr 171, poz. 1016, Nr 205, poz. 1203 i Nr 232, poz. 1378.

Niniejsze rozporządzanie było poprzedzone Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2007 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej świadczeniodawcy udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2008 r. Nr 3, poz. 10), które traci moc z dniem 1 stycznia 2012 r. na podstawie art. 221 Ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2011 r. Nr 112, poz. 654, Nr 149, poz. 887, Nr 174, poz. 1039 i Nr 185, poz. 1092).

ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRACOWNICZA I ZAWODOWA FIZJOTERAPEUTY

Odpowiedzialność pracownicza

Żaden akt prawny odnoszący się bezpośrednio do wykonywania zawodu fizjoterapeuty nie reguluje zagadnień związanych z odpowiedzialnością porządkową tej grupy zawodowej.

Dlatego też wyłącznie w przypadku tych fizjoterapeutów, którzy pozostają w stosunku pracy, znajdą zastosowanie odpowiednie postanowienia Kodeksu pracy.
Istota odpowiedzialności pracowniczej polega bowiem na stosowaniu wobec pracownika przez pracodawcę kar za naruszenie obowiązku przestrzegania porządku pracy.

Bezprawnym naruszeniem porządku pracy będzie np. nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy (art. 108 k.p.).

Przy stosowaniu kary bierze się pod uwagę w szczególności rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych, stopień winy pracownika i jego dotychczasowy stosunek do pracy. O zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie, wskazując rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych i datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia oraz informując go o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. Odpis zawiadomienia składa się do akt osobowych pracownika.

Karę uważa się za niebyłą, a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa się z akt osobowych pracownika po roku nienagannej pracy. Pracodawca może, z własnej inicjatywy lub na wniosek reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, uznać karę za niebyłą przed upływem tego terminu.
Kodeks pracy wymienia również rodzaje kar, jakie mogą być zastosowane wobec pracownika. Są to:

kara upomnienia,
kara nagany,
kara pieniężna.
Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń np. alimentacyjnych.

Odpowiedzialność materialna wobec pracodawcy

Zgodnie z art. 114 Kodeksu pracy pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swojej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną wg zasad określonych w Kodeksie pracy. Jest to więc odpowiedzialność oparta na zasadzie winy. Ciężar wykazania winy pracownika i okoliczności uzasadniających jego odpowiedzialność, a także wysokości poniesionej szkody, spoczywa na pracodawcy.

Na mocy art. 117 Kodeksu pracy pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania albo zwiększenia. Pracownik nie ponosi ryzyka związanego z działalnością pracodawcy, a w szczególności nie odpowiada za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach dopuszczalnego ryzyka.

W razie wyrządzenia szkody przez kilku pracowników każdy z nich ponosi odpowiedzialność za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych pracowników do powstania szkody, odpowiadają oni w częściach równych (art. 118 Kodeksu pracy).

Odszkodowanie nie może przekraczać trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi.

W razie wyrządzenia przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych szkody osobie trzeciej zobowiązany do naprawienia szkody jest wyłącznie pracodawca! Pracownik odpowiada wówczas wobec pracodawcy na zasadach określonych w Kodeksie pracy.

Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości.

Odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi (art. 124 i 125 k.p.)
Pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się:

pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,
narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze
odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu.

Od odpowiedzialności określonej w § 1 i 2 pracownik może się uwolnić, jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających zabezpieczenie powierzonego mienia.

Pracownicy mogą przyjąć wspólną odpowiedzialność materialną za mienie powierzone im łącznie z obowiązkiem wyliczenia się. Podstawą łącznego powierzenia mienia jest umowa o współodpowiedzialności materialnej zawarta na piśmie przez pracowników z pracodawcą.

Pracownicy ponoszący wspólną odpowiedzialność materialną odpowiadają w częściach określonych w umowie. Jednakże w razie ustalenia, że szkoda w całości lub w części została spowodowana przez niektórych pracowników, za całość szkody lub za stosowną jej część odpowiadają tylko sprawcy szkody.

KODEKS ETYCZNY FIZJOTERAPEUTY

Kodeks Etyczny Fizjoterapeuty Rzeczypospolitej Polskiej to dokument stworzony przez Polskie Towarzystwo Fizjoterapii i określający ogólne zasady etyki obowiązujące fizjoterapeutów podczas wykonywania działalności zawodowej. Dokument w pełnej formie dostępny jest na stronach Towarzystwa1.

Kodeks szczegółowo reguluje kwestie relacji fizjoterapeuty z pacjentem, ze społeczeństwem, wykonywania praktyki fizjoterapeutycznej, kształcenia, pracy w ramach praktyki prywatnej, badań naukowych i współpracy z innymi osobami uczestniczącymi w procesie leczniczym. Sama treść kodeksu nie zawiera specjalnych zapisów na temat konsekwencji złamania zawartych w nim zasad. Jednak dorozumiane jest, iż każdy członek Towarzystwa dobrowolnie podporządkowuje się jego zasadom i w razie ich przekroczenia naraża się na postępowanie przed Sądem Koleżeńskim.

Zapisy kodeksu przestrzegają przed wykorzystywaniem swojego nazwiska i tytułu do reklamowania towarów i usług, szczególnie jeśli uwłaczają one godności i kompetencjom fizjoterapeuty. To szerokie sformułowanie powoduje, że wiele form reklamowych i promocyjnych może zostać poddanych na mocy tego artykułu pod rozwagę sądu.

Bezwzględnie zabronione jest także czerpanie korzyści ze współpracy z przedstawicielami przemysłu medycznego, gdyż może to wpłynąć na zaburzenie obiektywizmu opinii zawodowych, a tym samym podważyć zaufanie do zawodu.

Szeroko potraktowana została kwestia współpracy fizjoterapeuty z przedstawicielami innych profesji medycznych i ze sobą nawzajem. Sformułowany został jedynie nakaz współpracy i dzielenia się informacjami – bez wskazania, na jakich zasadach powinno to następować.

Obostrzenia dotyczą wyrażenia negatywnej opinii w środowisku fizjoterapeutów. Opinia musi zostać sformułowana w obecności osoby zainteresowanej, nie może mieć cech zniesławienia oraz wymagana jest forma pisemna.

Pomiędzy poruszanymi w kodeksie kwestiami nie znalazła się tzw. klauzula sumienia, na którą powołać się mogą na przykład lekarze zgodnie z ustawą o zawodzie lekarza i Kodeksem Etyki Lekarskiej. Zgodnie z art. 31 i 32 kodeksu, fizjoterapeuta ma prawo odmówić udzielania świadczeń, jeżeli jest przekonany o tym, że prowadzone postępowanie może zagrozić zdrowiu pacjenta, a także odmówić uczestnictwa w świadczeniu usług i eksperymentach biomedycznych, które są sprzeczne z uznawanymi normami etycznymi.

Nie może jednak powstrzymać się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem.