[massagewarsaw]

autor: Wiktor Morgulec

Problem astmy oskrzelowej dotyczy coraz większej grupy ludzi. Szacuje się, że w krajach wysoko rozwiniętych, z przewlekłą niewydolnością układu oddechowego boryka się co 10. osoba i coraz częściej zmagają się z nią dzieci już w wielu przedszkolnym. Praktyka jogi w profilaktyce i leczeniu astmy odgrywa istotną rolę – przede wszystkim poprawia wydolność organizmu, usprawnia pracę płuc i oskrzeli, wzmacnia przeponę i rozszerza klatkę piersiową. Które asany wykonywać, a których lepiej unikać?

Czym jest astma oskrzelowa?

Z łac. 'asthma' - dychawica jest przewlekłym stanem zapalnym układu oddechowego, o podłożu alergicznym i autoimmunologicznym, angażującym wiele komórek organizmu.

Towarzyszący obrzęk błony śluzowej, obfitujący zwykle w dużą ilość wydzieliny wzmaga reaktywność mięśni gładkich pobudzając oskrzela, co w konsekwencji prowadzi do napadów duszności i ucisku w klatce piersiowej. Do typowych objawów choroby należą:

- napadowe skurcze oskrzeli,
- tzw. świszczący oddech,
- napady suchego kaszlu,
- hiperwentylacja,
- uczucie ciężaru w klatce piersiowej,
- nadmierna produkcja flegmy,
- zatkany nos,
- ataki paniki,
- zaburzenia snu.

Nadwrażliwość oskrzeli skutkująca powyższymi stanami wg medycyny konwencjonalnej może być powodowana różnymi czynnikami – w zależności od indywidualnych mechanizmów organizmu w reakcji na konkretne alergeny. Zdarza się, że objawy astmy ustępują samoistnie, częściej jednak problem wymaga zastosowania odpowiednich leków i terapii przez wiele lat. Choroba może wystąpić w każdym wieku, a coraz częściej dotyka mieszkańców terenów zurbanizowanych o znacznym zanieczyszczeniu powietrza.

Przy lekkim lub umiarkowanym przebiegu, chory może normalne funkcjonować w codziennym życiu. Napady duszności mogą występować pod wpływem różnych czynników, do najczęstszych można zaliczyć: roztocza, pleśń, pyłki kwiatów, orzeszki ziemne, jajka, dym papierosowy, spaliny samochodowe, sierść zwierząt, kwas acetylosalicylowy zawarty w niektórych lekach, opary chemiczne z perfum, odświeżaczy powietrza, farb, rozpuszczalników itp.

Bardzo często, duszności występują także pod wpływem silnych emocji i wysiłku fizycznego – i na tej płaszczyźnie praktyka jogi może okazać się zbawienna dla astmatyków. Z perspektywy mechanizmu oddechu, zbadanego m.in. przez Prof. Butejko nadrzędną przyczyną astmy jest głębokie oddychanie, powszechnie uznawane za efekt astmy, a zwiększona głębokość oddechu może wywołać objawy choroby. Zgodnie z tą teorią: Gdy zredukujesz nadmierne oddychanie, astma się cofnie (Zamknij usta. Podręcznik oddychania metodą Butejki P. McKeown) – a w tym kontekście praca z oddechem jaką wykonuje się podczas jogi będzie wymagała szczególnego podejścia.

Rola jogi w astmie

Choć świadoma aktywność fizyczna i praca z oddechem, które rozwijamy w asanach, poprawia wydolność całego organizmu, w przypadku osób borykających się z problemami oddechowymi, kluczową kwestią jest intensywność i tempo ćwiczeń wykonywanych najlepiej pod okiem doświadczonego nauczyciela, który dobierze odpowiednie warianty pozycji.

Astmatycy najwięcej skorzystać mogą w pozycjach odwróconych, w których siła grawitacji sprzyja stymulacji pracy płuc, oskrzeli i przepony. Nieocenione będzie tutaj wiszenie na linach, stanie na: głowie, rękach, przedramionach. Pozycje odwrócone wymagają stabilności ciała i umysłu, są szczególnie polecane przy astmie, dolegliwościach górnych dróg oddechowych i zapaleniu zatok. Ponad to zwiększają dopływ utlenionej krwi do komórek mózgowych wspierając intelekt i koncentrację oraz:

usprawniają krążenie limfatyczne i żylne,
stymulują system immunologiczny i hormonalny,
regulują przemianę materii,
regenerują i oczyszczają,
odprężają układ nerwowy,
pomagają w problemach ze snem,
energetyzują ciało,
pomagają zwalczyć lęk i depresję.

Co ciekawe większość pozycji, które pomagają przy astmie jest albo pasywna, albo z bardzo ograniczoną przestrzenią do oddechu. W obu sytuacjach „zmusza” to do wykształcenia delikatnego, subtelnego jak najmniej napinającego ciało oddechu.

SIRSASANA NA LINACH z głową lekko podpartą - kluczowa pozycja dla astmatyków. Dlaczego? Oddech wysubtelnia się, ciało grawitacyjnie się rozluźnia, napięcia są usuwane w kompletnie pasywnej pozycji.

Jeśli nie masz możliwości skorzystania z zajęć w szkole jogi, zaopatrzonej w niezbędne pomoce do wykonywania pozycji odwróconych, spróbuj wykonać pozycję Salamba Sirsasana - stanie na głowie z podparciem.

Salamba Sirsasana

Jak wykonać pozycję krok po kroku:

1. Złóż matę na 3 części. Jeżeli dopiero uczysz się pozycji ułóż ją przy ścianie lub drabinkach. Uklęknij przed matą. Połóż przedramiona na podłodze i ułóż łokcie mniej więcej na szerokość barków.
2. Spleć szczelnie palce, mały palec powinien znajdować się po wewnętrznej stronie dłoni. Tak złożone dłonie umieść na macie, dociskając nadgarstki i łokcie mocno do podłogi. Jeżeli wykonujesz pozycję przy ścianie – ułóż dłonie w odległości 6-8 cm od niej.
3. Opuść głowę w kierunku maty, pamiętając że szyja musi być wyciągnięta a łopatki rozszerzone. Oprzyj czubek głowy na macie i zbliż głowę do dłoni, pozostaw jednak pomiędzy głową a wnętrzami dłoni przestrzeń. Do głowy dociskają tylko nasady kciuków i wnętrza nadgarstków.
4. Powoli wyprostuj nogi. Unieś biodra i łopatki a następnie podejdź stopami jak najbliżej głowy. Pięty powinny być uniesione do góry. Twoje ciało powinno wygiąć się w literę „V”. Pozostań w tej pozycji przez kilka oddechów.
5. Wzmocnij łopatki i unoś je w stronę kości ogonowej, to powinno zapobiec zapadaniu się ramion w stronę głowy i szyi.
6. Zegnij nieznacznie kolana, połącz nogi i na wydechu powoli unieś je (najlepiej jednocześnie) do góry. Ustaw uda prostopadle do podłogi, wyprostuj kolana, tak aby ciało znajdowało się w jednej linii. Rotuj uda do wewnątrz, kieruj kość ogonową w stronę tylnej części miednicy. Kieruj pięty i palce stóp w stronę sufitu.
7. Kieruj zewnętrzne ramiona do środka. Kontynuuj ruch ramion w stronę pleców, kość ogonowa przesuwa się teraz w stronę pięt.
8. Oddychaj głęboko, jeżeli dopiero uczysz się tej pozycji pozostań w niej ok. 5 sekund, za każdym razem spróbuj utrzymać ją dłużej. Osoby zaawansowane mogą pozostać w pozycji kilka minut. Następnie na wydechu powoli opuść nogi i zegnij kolana. Usiądź na podłodze w Adho mukha virasanie, kładąc czoło na podłodze.

Przeciwwskazania do wykonywania pozycji:
- ciąża,
- menstruacja,
- bóle głowy,
- jaskra,
- poważne wady wzroku,
- zwyrodnienie kręgów szyjnych, dyskopatia,
- nadciśnienie lub zbyt niskie ciśnienie.
Opracowanie instrukcji: JK

Aby wybrać odpowiednie warianty asan, w profilaktyce i leczeniu astmy, niezbędne jest zwrócenie szczególnej uwagi na kilka aspektów.

1. Świadomość każdego wdechu i wydechu.

Im bardziej świadome jest nasze oddychanie tym szybciej potrafimy ocenić swoje samopoczucie i kondycję. Umiejętność obserwacji procesów zachodzących w obrębie ciała, dostarcza wielu bezcennych informacji, dzięki którym możemy np. szybciej zareagować na nadchodzący atak duszności. Jedną z asan uczących koncentracji i uwagi na oddechu jest Parivrtta Trikonasana - Pozycja odwróconego trójkąta. Dlaczego? W tej pozycji naturalnie oddech jest ograniczony poprzez mocny skręt. Nie próbój oddechu na siłę pogłębiać. Zaakceptuj jego naturalną delikatność i subtelność – nie ilość a jakość się liczy

2. Otwarcie klatki piersiowej - rozluźnienie i uelastycznienie mięśni odcinka piersiowego. Jest wiele asan, w których można pracować nad otwarciem klatki piersiowej i wzmocnieniem biorących w tym procesie mięśni. Do najbardziej znaczących dla tematu i możliwe łatwiej do wykonania przez każdego należy Bhujangasana - Pozycja Kobry. Dlaczego? Tylko delikatny oddech pozwala na bezwysiłkowe wykonanie tej pozycji

3. Wzmocnienie mięśni przepony.
Asany, w których brzuch jest ściskany, w związku z czym praca przepony jest utrudniona i wymaga od ćwiczącego zwiększonego wysiłku (proporcjonalnego w tym przypadku do efektu) to skręty oraz pozycje w leżeniu na brzuchu, m.in. Salabhasana - Pozycja Świerszcza. Dlaczego? Intensywność tej pozycji może być skutecznie zrównoważona tylko....delikatnymi, małymi, nie napinającymi ciała wdechami i wydechami.

4. Relaks.
Aby lepiej radzić sobie ze stresem i lękiem, który często towarzyszy atakom astmy, warto skorzystać z asan, w których odnajdziemy spokój i równowagę przy jednoczesnym rozciąganiu tylnej części ciała. Jedną z nich jest Pozycja Delfina.

Praktyka jogi w obliczu astmy nabiera wartości szczególnej. Odpowiednio dobrane i wykonywane asany ze szczególnym akcentem na oddech, który w tym przypadku nie powinien być pogłębiany, a jedynie bardzo uważnie regulowany, mogą efektywnie wspierać powrót do lepszej formy i przeciwdziałać rozwojowi choroby. Astma jest jedną z dolegliwości, w których możemy wziąć sprawy w swoje ręce i w oparciu o właściwe metody pokonać problem – Twoje zdrowie w Twoich rękach! Powodzenia!