[massagewarsaw]

Tytuł tylko na pierwszy rzut oka brzmi bardzo skomplikowanie. W rzeczywistości odzwierciedla jeden z potencjalnych mechanizmów jaki leży u podstaw terapii manualnej. Ponieważ w ostatnim czasie rozpocząłem prace badawcze dotyczące efektu placebo, postanowiłem że napiszę krótkie wprowadzenie do jego problematyki, które mam nadzieję stopniowo będzie poszerzane.

Na jednym z ostatnich kursów koncepcji Maitland®, Hugo Stam wspominał, jak wiele jeszcze nie wiemy na temat tego dlaczego terapia manualna (hands-on approach) jest skuteczna*. To co spodobało mi się najbardziej, to fakt dotyczący tego że prawdopodobnie jednym z tych mechanizmów jest przeciwbólowe działanie placebo (analgezja).

Pierwsze co sobie pomyślałem ‘jak można tak zbanalizować dziedzinę medycyny, tak prężnie rozwijającą się wokół dowodów naukowych?’. Po chwili jednak przypomniałem sobie, jak złożony neuro-biologicznie jest to proces.

Gdyby porównać, jakie układy neuronalne są aktywne podczas podawania/działania opioidowych leków przeciwbólowych z tymi, które są pobudzane podczas podawania pacjentom tabletki-z-cukru to okażę się, że są zadziwiająco podobne…

Dzieje się tak dlatego, że podczas aplikowania placebo – wtedy gdy pacjent może oczekiwać poprawy swego stanu – uwalniane są dokładnie takie same substancję przeciwbólowe jak te podawane w postaci leku.

Aplikowanie placebo w praktyce klinicznej to nie jest łatwa terapia. Po pierwsze, niesie ze sobą pewne etyczne ograniczenia, a po drugie wymaga ogromnej wiedzy psychologicznej. Wiedza ta koncentruje się wokół współczesnych dwóch teorii próbujących wyjaśnić jak placebo działa (Klinger i wsp., 2014).

Teorie te zakładają, że podstawą jest albo wzbudzenie ‘oczekiwań’, albo wystąpienie zwyczajnej asocjacji pomiędzy biologicznie aktywnymi bodźcami, i reakcjami które są w stanie owe bodźce wywołać (Bąbel, 2006). Ten ostatni proces to tzw. warunkowanie klasyczne: pamiętacie psy Pawłowa?

Tłumacząc mechanizm warunkowania na bardziej zjadliwy język, wyobraźmy sobie, że pacjent zjawia się na terapii, która okazuje się skuteczna. Taka sytuacja pojawia się jeszcze kilka razy.

Ponieważ dochodzi do asocjacji pomiędzy bodźcami (terapeuta, wygląd gabinetu, zapach), a reakcją jaką jest efekt terapii (analgezja), to za którymś razem wystarczy zobaczyć samego terapeutę, by wywołać analgezję.

Który z tych mechanizmów jest ważniejszy? Jeszcze nie wiadomo.

Klinger R, Colloca L, Bingel U, Flor H. Placebo analgesia: clinical applications. Pain. 2014; 155(6):1055-8.
Bąbel P. Psychologiczne mechanizmy działania placebo: warunkowanie klasyczne a oczekiwania. Studia Psychologiczne. 2006, 44:5-15.

*Ciężko stwierdzić czy jest skuteczna u wszystkich pacjentów. Na pewno pacjenci z bólem przewlekłym gorzej na nią reagują, gdyż ich endogenne ‚zasoby’ opioidów wydają się być częściowo wyczerpane. Regine Klinger (patrz literatura) tłumaczyła to zjawisko podczas ostatniej konferencji EFIC 2015 (Wiedeń).

z adamczyk-fizjo.pl