[massagewarsaw]

Rola powięzi piersiowo-lędźwiowej jest do dziś mocno niedoceniana. Struktura ta może prowokować wiele dysfunkcji narządu ruchu, ale może też być obszarem, który niesie za sobą wiele możliwości terapeutycznych. Na czym polega fenomen TLF i dlaczego warto zwrócić na nią szczególną uwagę w pracy z pacjentem dowiecie się czytając dzisiejszy wpis.

Powięź piersiowo-lędźwiowa stanowi swego rodzaju tor łączący kończynę górną z kończyną dolną. Z tego powodu odgrywa ona integralną rolę w ruchomości narządu ruchu. Poprzez system jej połączeń rola ta może dotyczyć stawów biodrowych, miednicy, kręgosłupa lędźwiowego i piersiowego, a nawet szyjnego poprzez połączenia z powięzią szyjną.

Stąd TLF jest miejscem, które może generować wiele dysfunkcji, ale może być też strukturą, która pomoże nam odnaleźć i przywrócić zdrowie pacjenta.

Na początek troszkę anatomii

TLF najczęściej rozpatrywana jest jako struktura trójwarstwowa, choć można się spotkać również z podziałem na dwie warstwy.

Wg trójwarstwowego podziału wyróżniamy tu:

- warstwę przednią – przyczepia się ona do przedniej części wyrostków poprzecznych kręgów lędźwiowych oraz przedniej części mięśnia czworobocznego lędźwi

- warstwa środkowa – rozpoczyna się od wierzchołków wyrostków poprzecznych kręgów lędźwiowych, skąd kieruje się do rozcięgna mięśnia poprzecznego brzucha

- warstwa tylna – pokrywa wszystkie mięśnie okolicy lędźwiowo-krzyżowej, okolicy piersiowej, aż do przyczepów mięśnia płatowatego. Dodatkowo blaszka powierzchowna warstwy grzbietowej przyczepia się do obu mięśni prostowników grzbietu oraz rozcięgna mięśnia pośladkowego wielkiego. Warstwa grzbietowa łączy również mięsień pośladkowy wielki z mięśniem najszerszym grzbietu strony przeciwnej przez co odgrywa ogromną rolę w koordynacji ruchów pomiędzy kończyną górną i dolną, np. podczas chodzenia.

Wszystkie mięśnie połączone powięzią piersiowo-lędźwiową przy pomocy opisanych warstw zapewniają szereg funkcji stabilizacyjnych jak i biomechanicznych w obrębie naszego ciała.

Dodatkowo bardzo duża liczba mechanoreceptorów w tym rejonie wskazuje ogromne znaczenie TLF w odbieraniu bodźców sensorycznych, czyniąc ją jednocześnie znakomitym polem do pracy manualnej dla każdego doświadczonego w tej dziedzinie terapeuty.

Funkcja stabilizacyjna

Mięsień poprzeczny i skośny wewnętrzny brzucha, a także m. czworoboczny lędźwi – wszystkie po części wchodzą w skład powięzi piersiowo-lędźwiowej. Przytaczając myśl Neumann’a (2010), mięsień poprzeczny brzucha stanowi swego rodzaju system zapewniający stabilizację kompleksu lędźwiowo-miednicznego, poprzez zmiany napięcia powięzi piersiowo-lędźwiowej oraz zwiększanie ciśnienia wewnątrzbrusznego.

Połączenie powięzi piersiowo-lędźwiowej z tylnymi więzadłami kręgosłupa lędźwiowego pozwala jej na wspieranie kolumny kręgosłupa podczas ruchu zgięcia, poprzez wywołanie napięcia wspomagającego lepszą kontrolę ściany brzucha (Gracovetsky, 1981). Dodatkowo, powięź może doprowadzać pewne bodźce czuciowe do organizmu, które wspomagają nasz organizm w odruchowej aktywności zarówno posturalnej jak i ochronnej.

Biomechaniczne znaczenie TLF jest ogólnie poznane przez osoby związane z treningiem personalnym czy fizjoterapią. Programy treningowe ‘rdzenia’ tworzone są w celu zapewniania stabilizacji struktur mięśniowych tej okolicy. Jednak szersze spojrzenie na ten temat, przez perspektywę miofibroblastów i mechanoreceptorów powięzi piersiowo-lędźwiowej może zachęcić nas do głębszego zbadania tej struktury w celu wywołania większych zmian w funkcji ludzkiego ciała.

Miofibroblasty

Miofibroblasty to komórki posiadające dwojaką funkcję, stanowiąc część fibroblastów jak również mięśni gładkich. Miofibroblasty mięśni gładkich posiadają zdolność kurczenia się, pozostając pod kontrolą autonomicznego układu nerwowego, pozwalając mu na potencjalną regulację powięziowego napięcia wstępnego, niezależnie od tonusu mięśni szkieletowych.

Zatem sieć powięziowa stanowi dostosowujący się organ, który niemalże posiada swoje własne, niezależne życie.

Schleip i współpracownicy (2006) pokazali, że powięź lędźwiowa przy pomocy miofibroblastów posiada zdolność kurczenia się w sytuacji chronicznego, permanentnego skurczu tkanki, podczas jej remodelowania oraz w momencie zaangażowania dużej ilości mięśni gładkich. Tego typu skurcz sieci powięziowej może być pomocny w zapewnianiu stabilności dolnego odcinka kręgosłupa.

Idąc dalej Yahia (1983) pokazał zdolność powięzi piersiowo-lędźwiowej do spontanicznych skurczów, podczas gdy tkanka była wielokrotnie rozciągana i utrzymywana w stałej długości, powodując powolne zmniejszenie odporności powięzi. Ta cenna wskazówka może być kluczowa w zrozumieniu patologii przebiegających ze wzmożoną sztywnością struktur mięśniowo-powięziowych.

I po raz kolejny oddychanie

Właściwości nadawane mięśniom gładkim i kontrola jaką pełni nad siecią powięziową autonomiczny układ nerwowy, może stanowić potencjalny klucz do bardziej efektywnego radzenia sobie ze zwiększony tonusem mięśniowo-powięziowym. W to wszystko należy zaangażować oddychanie.

Funkcja oddechowa jest jednym z aspektów autonomicznego układu nerwowego, który tak naprawdę, w prosty sposób możemy kontrolować. Możemy wpłynąć na sposób oddychania, co pomoże wywołać odpowiedź przywspółczulną, dzięki której uzyskamy większą relaksację i obniżenie nadmiernego napięcia tkanek. Dodatkowo nie możemy przeoczyć roli przepony w stabilizacji okolicy lędźwiowej i jej powięziowych połączeń chociażby z mięśniem czworobocznym lędźwi oraz mięśniem poprzecznym brzucha, którego włókna także stanowią część przepony. Tak więc jak widać przepona ma zdecydowany wpływ na powięź piersiowo-lędźwiową.

Terapia manualna powięzi piersiowo-lędźwiowej

Powięź piersiowo-lędźwiowa jest bogato unerwiona przez mechanoreceptory pełniące ogromną rolę w odbieraniu bodźców sensorycznych, czyniąc TLF obszarem pełnym pola do popisu dla terapeutów manualnych.

Istnieje wiele dróg, które mogą naprowadzić organizm ku zdrowiu, wykorzystując przy tym terapię manualną. Idea leczenia powięzi jest ostatnio gorącym tematem wśród terapeutów, gdyż nierzadko, wielu z nich wykonując podobne lub te same techniki, stara się przedstawić mechanizm ich działania w zupełnie inny sposób.

Odchodząc trochę od tej semantycznej debaty, uważam, że w jakiejkolwiek manualnej pracy z siecią powięziową nie wolno nam zapomnieć o roli układu nerwowego. Celem tej pracy jest jak najlepsza jakość efektu jaki nasz mózg wywiera pod wpływem bodźca na cały organizm, pozwalając mu na skuteczne uleczanie się. Właściwa ‘rozmowa’ z układem nerwowym otwiera przed nami furtkę do bezbolesnej i skutecznej terapii, dodając pacjentowi pewności i pozwalając mu się zrelaksować podczas leczenia.

W tkance łącznej występuje kilka rodzajów specyficznych receptorów tj. receptory Paciniego, ciałka Ruffiniego, receptory śródmiąższowe czy receptory Golgiego. Na każdy z tych receptorów mogą mieć wpływ różnorodne techniki. Dla przykładu receptory Paciniego są wrażliwe na nacisk i wibrację, podczas gdy inne receptory odbierają odmienne bodźce.

Ujęcie praktyczne

Powięź piersiowo-lędźwiowa odgrywa nieocenioną rolę w ruchach naszego organizmu. Nie jest ona jedynie miejscem przyczepu poszczególnych mięśni okolicy szyjnej, piersiowej czy lędźwiowej, ale przede wszystkim okolicą stanowiącą przejście między kończyną górną, a dolną. Przenoszone przez nią siły pozwalają na skoordynowanie funkcji pomiędzy kończynami.

Zrozumienie wpływów TLF i wiążących się z nimi konsekwencji, może pomóc terapeucie w udoskonaleniu programu ćwiczeń oraz manualnej terapii w toku procesu rehabilitacji. Przyczyni się też do rozluźnienia tkanek i zapobiegania nadużyciu i nadmiernemu ich skróceniu.

Właściwości mięśni gładkich powięzi piersiowo-lędźwiowej wskazują na potencjalną rolę autonomicznego układu nerwowego w regulowaniu napięcia sieci powięziowej. Stąd też usunięcie najbardziej stresogennych bodźców z życia pacjenta lub nauka walki ze stresem będą pomocne w przywracaniu prawidłowych napięć w obrębie powięzi.

Również pH organizmu spełnia dużą rolę w napięciu powięzi. Zbyt duża zasadowość organizmu powoduje skurcz naczyń i zwiększenie tonusu mięśniowego. Do niepożądanych zmian pH mogą prowadzić także nieprawidłowe wzorce oddechowe. Stąd właściwy oddech czy relaksacja mogą stanowić element procesu terapeutycznego sieci powięziowej.

W końcu bogactwo mechanoreceptorów wskazuje, że system powięziowy odgrywa w organizmie niebagatelną funkcję sensoryczną jako miejsce odbierania ogromnej ilości bodźców. Różnorodne techniki manualne mogą wpływać na ten sensoryczny system, zmniejszając napięcie, poprawiając propriocepcję, zapewniając rozluźnienie i otwierając furtkę dla przywspółczulnej odpowiedzi organizmu, która tworzy optymalne warunki leczenia.

Pamiętając o licznych połączeniach powięzi piersiowo-lędźwiowej miejmy na uwadze, że wpływa ona na struktury od okolicy szyi, przez grzbiet, na kończynach kończąc. Mając ten fakt w pamięci, powięź piersiowo-lędźwiowa może stać się miejscem, gdzie podejmiesz terapię chcąc wpłynąć na odległe części narządu ruchu.

Źródło: - Schleip R, Klinger W, Lehmann-Horn F. Fascia is able to contract in a smooth muscle-like manner and therby influence musculoskeletal mechanics. Proceedings of the 5th World Congress of Biomechanics, Munich, Germany. 2006. 51-54.
- Schleip R. Fascial Plasticity: A new neurobiological explanation part 1. Journal of Bodywork and Movement Therapies 2003; 7(1): 11-19.
- Schleip R. Fascial Plasticity: A new neurobiological explanation part 2. Journal of Bodywork and Movement Therapies 2003; 7(2): 104-116.
- Yahia L, et al. Sensory innervation of human thoracolumbar fascia: An immunohistochemical study. Acta Orthop Scand 1992; 63(2): 195-197.
- Brzozowski M., Szkolniaki M. Powięź piersiowo-lędźwiowa - odkryta na nowo