[massagewarsaw]

Rwa kulszowa to zespół dolegliwości bólowych w obrębie kręgosłupa, pośladka i/lub kończyny dolnej w wyniku zaburzenia funkcjonowania nerwu kulszowego. Może być spowodowana wieloma czynnikami, którymi najczęściej są uszkodzenie dysku (krążka międzykręgowego), zmiany związane z dyskopatią oraz chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa, lecz także wynikiem często przeoczanych dysfunkcji jak kurcz mięśnia, nadruchomość pomiędzy kręgami, zablokowanie stawów kręgosłupa (stawów międzywyrostkowych) oraz zaburzenie pracy układu limfatycznego, który odpowiada za optymalną detoksykację organizmu.

Przyczyny rwy kulszowej

Przyczyną rwy kulszowej jest najczęściej ucisk na korzeń nerwowy wchodzący w skład nerwu kulszowego lub na sam nerw kulszowy. Ucisk na nerw wywołujący rwę kulszową może być spowodowany wieloma czynnikami, którymi najczęściej są uszkodzenie dysku (krążka międzykręgowego), zmiany związane z dyskopatią oraz chorobą zwyrodnieniową kręgosłupa. Jednak w rzeczywistości, dokładne badanie pacjenta odsłania inne przyczyny, często przeoczane podczas pochopnej i rutynowej diagnostyki.

Należą do nich między innymi kompresje nerwu wywołane kurczem mięśnia, nadruchomością pomiędzy kręgami, zablokowaniem stawów kręgosłupa (stawów międzywyrostkowych) oraz zaburzeniem pracy układu limfatycznego, który odpowiada za optymalną detoksykację organizmu.

Skutki ucisku na nerw, a rwa kulszowa

Ucisk na nerw doprowadza do obniżenia przepływu krwi w nerwie, co bezpośrednio prowadzi do zaburzenia jego pracy w tym także powstania dolegliwości bólowych, w tym także rwy kulszowej. Dzieje się tak, iż tkanka nerwowa ma ogromne zapotrzebowanie na substancje odżywcze, stąd tak ważne jej ukrwienie. Nawet niewielki ucisk nerwu powoduje silne zmniejszenie przekroju poprzecznego znajdujących się w nim naczyń żylnych, co utrudnia lub czasem uniemożliwia odprowadzenie krwi, która napływa naczyniami tętniczymi.

Zatrzymanie krwi żylnej prowadzi do obrzęku nerwu i dalszego zamykania naczyń krwionośnych, co ostatecznie może doprowadzić do silnego ograniczenia dopływu krwi naczyniami tętniczymi. Stan ten jest bardzo groźny dla nerwu, gdyż wywołuje jego degenerację, uszkodzenie strukturalne, a więc także odnerwienie tkanek zaopatrywanych tym nerwem (skóry, mięśni, stawów, więzadeł, itd.). Można śmiało przytoczyć zasadę mówiącą o nadrzędności krążenia wewnątrz nerwu.

„Wypadnięcie” dysku, a rwa kulszowa

„Wypadnięciem” dysku (krążka międzykręgowego) potocznie nazywa się jego uszkodzenie. Dysk znajduje się pomiędzy sąsiednimi kręgami i przypomina niewielkiej wysokości cylinder z miękką, żelo-podobną tkanką w środku (jądrem miażdżystym) oraz otaczającym ją pierścieniem włóknistym, przypominającym tkankę więzadłową. „Wypadnięcie” dysku spowodowane jest uszkodzeniem ciągłości lub rozerwaniem pierścienia włóknistego, którędy wydostaje się jądro dysku. Opisana wypuklina powoduje ucisk korzenia nerwowego wchodzącego w skład nerwu kulszowego. Powyższy mechanizm powstawania rwy kulszowej nazywamy dyskogennym.

Dyskopatia, a rwa kulszowa

Dyskopatią określa się chorobę degeneracyjną dysku (krążka międzykręgowego). Mianem zmian dyskopatycznych opisuje się między innymi obniżenie wysokości dysku, uwypuklenie jego ścian na zewnątrz oraz zapadanie się blaszek granicznych którymi dysk łączy się z górnym i dolnym kręgiem.

Osłabienie struktury i mechaniki dysku prowadzi do problemów z ruchomością kręgosłupa, wzrostem obciążeń i zmniejszeniem przestrzeni dla tkanki nerwowej. Degeneracja dysku prowadzi do zmniejszenia przestrzeni zajmowanej przez tkankę nerwową. Jeżeli tkanka nerwowa zostaje uciśnięta, może to prowadzić do zaburzenia jej pracy, a więc w przypadku odpowiednich korzeni nerwowych spowoduje rwę kulszową.

Problemy mięśniowe, a rwa kulszowa

Nieprawidłowe napięcie mięśnia (przykurcz, kurcz, punkt spustowy) leżącego w bezpośrednim sąsiedztwie nerwu może prowadzić do ucisku na nerw kulszowy lub pośrednio wywołać sytuację, która zaburzy jego funkcjonowanie.

Przykładem może być zespół mięśnia czworobocznego lędźwi w obrębie kręgosłupa; gruszkowatego, pośladkowego wielkiego, bliźniaczego górnego i zasłonowego wewnętrznego w obrębie pośladka; dwugłowego uda oraz mięśni łydki. Nerw może zostać bezpośrednio „przytrzymany” lub uciśnięty przez każdy z tych mięśni, co może wywołać dolegliwości charakterystyczne dla rwy kulszowej.

Nadmierna ruchomość kręgosłupa, a rwa kulszowa

Zwiększona ruchomość kręgosłupa nie jest problemem sama w sobie. Jednak, gdy towarzyszą jej dolegliwości bólowe należy ją wziąć pod uwagę, jako jedną z możliwych przyczyn rwy kulszowej. Nadmierna ruchomość pomiędzy sąsiadującymi kręgami określana jest mianem hypermobilności (nadruchomości).

Oznacza to, że dane połączenie kręgów porusza się w zbyt dużym zakresie, co stanowi potencjalne ryzyko przeciążenia dysku, więzadeł i torebek stawowych. W wyniku podrażnienia tych struktur lub ich uszkodzenia, może pojawić się stan zapalny, obrzęk tkanek, który obejmie także korzenie nerwowe.

Nadruchomość między sąsiadującymi kręgami może prowadzić także do cyklicznego, bezpośredniego uciskania korzeni nerwowych, a więc ich podrażniania mechanicznego, co ponownie może wywołać obrzęk tkanki nerwowej, ograniczenie krążenia i w rezultacie objawy rwy kulszowej.

„Zablokowania” stawów kręgosłupa, a rwa kulszowa

Zablokowaniem lub hypomobilnością kręgosłupa określa się wyraźne ograniczenie ruchu pomiędzy sąsiednimi kręgami. Zjawisko „zablokowania” należy rozumieć jako bardzo wyraźne ograniczenie ruchomości lub nawet jej zniesienie bez wyraźnych zmian struktury kostnej, czy stawowej, jakie obserwujemy w późnych fazach chorób zwyrodnieniowych.

Zmniejszona ruchomość jest wynikiem zmniejszenia elastyczności tkanki, co prowadzi także do ograniczenia przepływu krwi w objętych tym procesem tkankach. Ograniczenie krążenia oznacza słabsze odżywienie i detoksykację tkanki oraz zwiększoną podatność na przeciążenia i urazy. Negatywne skutki hypomobilności dotykają także tkanki nerwowej, w tym korzeni nerwowych, co stanowić może pierwotną przyczynę rwy kulszowej.

Zaburzenia limfatyczne (m.in. obrzęki), a rwa kulszowa

Poznali Państwo skutki ucisku na tkankę nerwową, wynikające z narastającego obrzęku i ograniczenia krążenia w tkance nerwowej (patrz „Skutki ucisku na nerw”). Zaburzenia limfatyczne mają bardzo różne przyczyny, co wymaga wnikliwej i często wielospecjalistycznej diagnostyki.

W oczach terapeutów manualnych i osteopatów, zaburzenia limfatyczne są istotnym problemem pracy układu krążeniowego oraz często autonomicznego układu nerwowego, który steruje między innymi kurczliwością naczyń krwionośnych i limfatycznych. Odnalezienie przyczyny pierwotnej jest dużym wyzwaniem terapeutycznym, lecz funkcjonalne spojrzenie na ludzki organizm daje specjalistom terapii manualnej wiele możliwości nieinwazyjnych form i sposobów leczenia.

Objawy rwy kulszowej

Klasycznym objawem rwy kulszowej jest silny, często paraliżujący ból, który promieniuje w dół do pośladka, tylnej strony uda, często schodząc niżej do kolana, łydki i kostki bocznej w stopie. Silna rwa kulszowa może promieniować nawet do dużego palucha stopy.
Rzadziej pojawiające się objawy towarzyszące to parestezje - czyli nieprzyjemne mrowienia pośladka i kończyny dolnej, zaburzenia czucia powierzchownego, czasami wzmożona potliwość skóry, obrzęk dołu podkolanowego i kostki bocznej.

Ból nasila się często wcześnie rano, mogąc wybudzać i powodować problemy z ponownym zaśnięciem.

Wstanie rano jest bolesne z towarzyszącym uczuciem sztywności kręgosłupa i/lub pośladka. Po kilku-kilkunastu minutach rozruszania się, ból i sztywność ulega lekkiemu zmniejszeniu.
Duży problem sprawia schylenie się w przód, na przykład założenie butów.

Podczas dnia ból jest mniej intensywny, lecz może nasilać się po dłuższym czasie spoczywania w jednej pozycji. Może być także nasilany poruszaniem się. Wszystkie te dolegliwości uzależnione są od przyczyny rwy kulszowej.

Wynienione powyżej objawy dotyczą głównie rwy kulszowej dyskogennej, a więc wywołanej uszkodzeniem przynajmniej jednego z dysków kręgosłupa lędźwiowego.

Rwa kulszowa - ból korzeniowy, a rzekomokorzeniowy

Opisując ból korzeniowy, mamy na myśli problem bezpośrednio dotykający korzenia nerwowego, który wychodzi z pomiędzy dwóch sąsiadujących kręgów. Dolegliwości związane z zaburzeniem korzeniowym są bezpośrednim odzwierciedleniem zaburzenia funkcji nerwowej korzenia, co rozpoznaje się między innymi po specyficznej lokalizacji i charakterze dolegliwości (bólu, mrowień, zaburzeń czucia).

Ból rzekomokorzeniowy „maskuje” problem korzeniowy dość podobnym przebiegiem dolegliwości, lecz szczegółowo wykonane badanie kliniczne oraz badania obrazowe wykluczają korzeń nerwowy, jako przyczynę rwy kulszowej. Klasycznymi przykładami rzekomokorzeniowej rwy kulszowej są zespół mięśnia gruszkowatego, zespół mięśniowo-powięziowy mięśnia pośladkowego małego i średniego, zespół podrażnienia więzadła krzyżowo-guzowego, itd.

Istotą powyższego rozróżnienia jest fakt, iż w przypadku bólu korzeniowego źródłem problemu jest najczęściej uszkodzenie dysku, natomiast bólu rzekomokorzeniowego problem nie związany z uszkodzeniem („wypadnięciem”) dysku.

Rwa kulszowa - rehabilitacja

Rehabilitacja, terapia manualna, czy osteopatia są skutecznymi i nieinwazyjnymi metodami leczenia rwy kulszowej. Potwierdzają to liczne badania naukowe oraz kliniczne, choć znajdziemy także opinie krytyczne.

Większość negatywnych opinii wynika ze złych doświadczeń, często współpracy z niedoświadczonymi lub słabo wykształconymi terapeutami oraz niewiedzy, gdyż znaczna większość wiedzy terapeutycznej nie jest nauczana w trakcie studiów lekarskich, ani w trakcie szkoleń i kursów specjalizacyjnych. Rehabilitacja jest obecnie bardzo szeroką i skomplikowaną gałęzią opieki zdrowotnej, stąd potrzeba niezależnych specjalistów w tym zakresie.

Celem rehabilitacji rwy kulszowej jest odnalezienie problemu strukturalnego i funkcjonalnego pacjenta, który wywołał i podtrzymuje dolegliwości rwy kulszowej oraz ich wyeliminowanie. Leczenie zachowawcze - czyli rehabilitacja polega na wspomaganiu procesów gojenia się tkanek, stworzenia im do tego jak najlepszych warunków oraz niedopuszczenia do ich zaburzenia.

Wykorzystuje się do tego zabiegi manualne - między innymi mobilizacje i manipulacje stawów i tkanek miękkich, rozciąganie, techniki rozluźniające i uwalniające tkankę, techniki torujące właściwe wzorce nerwowo-mięśniowe, techniki wspomagające pracę układu limfatycznego i krwionośnego, masaż powierzchowny i głęboki; ćwiczenia lokalne i globalne, skupiające się na stabilności, sile, wytrzymałości i równowadze mięśniowej; zabiegi z wykorzystaniem oddziaływania prądu, światła, fal dźwiękowych i pola magnetycznego oraz wiele, wiele innych, czego nie sposób opisać Państwu w tym artykule.

Badanie, wykonywane przez terapeutów

Najważniejszym elementem rehabilitacji pacjenta z rwą kulszową jest dokładne rozpoznanie jej przyczyny, gdyż od tego zależy ukierunkowanie leczenia. Dokładne badanie fizjoterapeuty, terapeuty manualnego, czy osteopaty opiera się na szeregu testów ortopedycznych, neurologicznych, neurodynamicznych oraz specyficznym badaniu posturalnym.

Wywiad i historia choroby to pierwsza częśc badania, w której terapeuta słucha pacjenta i dopytuje o różne szczegóły związane z rwą kulszową, jak i poporzednimi urazami, czy chorobami. Terapeuta zwraca uwagę na choroby towarzyszące, przyjmowane leki, a przede wszystkim te fakty, które stanowią „czerwone flagi”. Mianem tym określa się konkretne objawy, dolegliwości oraz choroby, które mogą świadzcyć o bardzo poważnym problemie, który ukrywa się pod postacią rwy kulszowej.

Ocenie globalnej poddaje się uwarunkowania posturalne, które mogły mieć wpływ na powstanie rwy kulszowej oraz mogą być czynnikiem sprzyjającym dalszemu rozwojowi dolegliwości.

Testy ortopedyczne i różnicujące ukierunkowane są na określenie miejsca konfliktu nerwu kulszowego oraz jego wielkości, kierunku i poziomu.

Testy neurologiczne i neurodynamiczne wykonuje się w celu określenia ilości i jakości zaburzenia funkcji, jak i mechaniki układu nerwowego, w tym nerwu kulszowego.

Testy funkcjonalne to sposoby ustalenia zaburzeń funkcjonowania danych struktur i ich kompeksów. Ocena funkcji jest jednym z kluczowych elementow badania terapeutycznego, gdyż jednym z nadrzędnych celów terapii jest przywrócenie pacjentowi pełnej sprawności układów i tkanek organizmu, a więc także samej aktywności pacjenta.

Badania obrazowe takie jak zdjęcia roentgenowskie (RTG), rezonans magnetyczny (MRI), tomografia komputerowa (CT), czy ultrasonografia (USG) są bardzo pomocnymi narzędziami diagnostycznymi, które stanowią integralną część procesu badania. Jednak badania te ukazują struktury organizmu, lecz w niewielkim stopniu obrazują ich funkcję. Bardzo wiele tkanek wykazuje zmiany, które radiolodzy kwalifikują lub opisują jako zwyrodnienia, uszkodzenia lub patologie, jednak bardzo często nie one są przyczyną rwy kulszowej.

Źródło: rehabilitacjaortopedyczna.pl/rwa_kulszowa_rehabilitacja.html