[massagewarsaw]

Prawie 80 proc. uczniów poznańskich szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych doświadczyło już w swym życiu dolegliwości bólowych kręgosłupa, przy czym u 63 proc. miały one charakter nawracający - wynika z badań pilotażowych, przeprowadzonych przez prof. dr. hab. Jacka Lewandowskiego - dziekana Wydziału Wychowania Fizycznego na Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu.

Badania przeprowadzono na wybranej losowo grupie liczącej 2468 osób. Ich celem jest utworzenie mapy epidemiologicznej bólów kręgosłupa populacji dzieci i młodzieży Polski. Pionierskim projektem prof. Lewandowskiego zainteresowanych jest wiele ośrodków. Wstępnie prowadzone są badania województw: zachodniopomorskiego, kujawsko-pomorskiego i lubuskiego.

"Poznańskie badania wskazują - mówi prof. Lewandowski - że spośród prawie 2,5 tysiąca ankietowanych jedynie 17 proc. odpowiedziało, że ból kręgosłupa był jednorazowym epizodem i jak dotąd nie pojawił się ponownie. Oznacza to, że przeważająca część młodych ludzi w wieku 15-20 lat cierpi na chroniczne dolegliwości bólowe. U ponad połowy uczniów gimnazjów, techników i liceów bóle kręgosłupa dotyczą okolicy lędźwiowo-krzyżowej".

Jak dodaje, chroniczne dolegliwości bólowe kręgosłupa odczuwają przede wszystkim dziewczęta. "Ok. 25 proc. populacji badanych przyznało, że ból pojawił się ponad dwa lata temu, co inspiruje do kontynuowania badań w szkołach nie tylko gimnazjalnych, ale podstawowych" - zaznacza.

Z badań wynika, że czynnościami najbardziej ograniczanymi przez ból są: podnoszenie przedmiotów, aktywność fizyczna oraz nauka i koncentracja. Dla ponad 6 proc. badanych aktywności te były niemal niemożliwe do wykonania wskutek odczuwanych dolegliwości bólowych. Ból dużo bardziej ogranicza podnoszenie przedmiotów uczniom technikum, aniżeli uczniom liceum. Ponad 11 proc. uczniów szkół technicznych doświadczających bólów kręgosłupa ma istotne problemy ze zginaniem tułowia w przód w celu uniesienia (dźwignięcia) przedmiotu. Ponad 47 proc. uczniów technikum z dolegliwościami stwierdziło, że zgięcie tułowia w przód powoduje nasilenie bólu.

"Przekształciliśmy się z człowieka wyprostowanego w człowieka siedzącego, a więc adaptacja do pozycji siedzącej odbywa się w toku naszej edukacji. Najpierw żłobek, potem przedszkole, następnie szkoła, po niej studia i w końcu praca, a wszędzie dominuje tryb siedzący - homo sedentarius" - komentuje prof. Jacek Lewandowski.

"Ostatnie nasze badania wykazują, że młodzi ludzie w pozycjach statycznych przebywają niemal 16 godzin na dobę, a więc nie mają czasu na jakąkolwiek aktywność ruchową czy sportową. Brak ruchu przyczynia się do powstawania nadwagi, a ta z kolei wpływa na zmiany przeciążeniowe kręgosłupa" - zwraca uwagę specjalista.

Wyniki projektu "Epidemiologia bólów kręgosłupa dzieci i młodzieży miasta Poznania", kierowanego przez prof. Lewandowskiego, dofinansowanego przez miasto w ramach obchodów 90-lecia akademickości Poznania, będą wykorzystane głównie w celu opracowania odpowiednich programów wychowania fizycznego, szczególnie w szkolnictwie gimnazjalnym i średnim.

Zdaniem prof. Lewandowskiego, należy zweryfikować programy nauczania, szczególnie pod względem profilaktyki i zapobiegania występowania wad postawy i skrzywień kręgosłupa. "Ale tu muszą być wykorzystani - jak mówi autor opracowania - praktycy, a nie pracownicy zza biurka. Zadaniem uczelni wyższych musi być weryfikacja i zmiana programów nauczania przyszłych kadr, szczególnie pod względem profilaktyki prowadzonych badań. Wielką szkodą było nie wprowadzenie dodatkowej godziny lekcji wychowania fizycznego, np. opartej na ćwiczeniach kształtujących sylwetkę, ponadto zlikwidowano obligatoryjne zajęcia z gimnastyki korekcyjnej. Będziemy postulować o przywrócenie tych zajęć" - przekonuje naukowiec.

Prowadzone w Poznaniu badania mają charakter ciągły, ankietowy (każdy badany odpowiadał na pytania w obecności ankietera), a podstawowym narzędziem badawczym jest samodzielnie skonstruowany kwestionariusz. Projekt badań zakłada prowadzenie ankiet dzieci i młodzieży Polski, by stworzyć mapę epidemiologiczną bólów kręgosłupa. Wcześniej nie podejmowano podobnych prób z wyjątkiem 2004 roku, kiedy badania Sopockiej Pracowni Badań Społecznych wykazały, że 64 proc. badanych cierpi na bóle kręgosłupa, w tym 45 proc. w wieku 18-24 lat.

"Problem jest i to bardzo poważny - ocenia prof. Lewandowski. - Na przykład w Wielkiej Brytanii, gdzie liczba dni nieobecności w pracy z powodu bólów dolnego odcinka kręgosłupa w porównaniu z rokiem 1995 wzrosła 30 razy, bóle kręgosłupa zgłasza lekarzom 40 proc. dzieci. U 26 proc. uczniów jest on powodem absencji szkolnej. W Danii u 60 proc. dzieci w wieku 13-16 lat stwierdza się przebyte zaburzenia funkcji i bóle kręgosłupa. W Belgii 36 proc. badanych 9-latków zgłasza epizod bólów krzyża".

Sporządzenie mapy epidemiologicznej bólów kręgosłupa populacji polskiej młodzieży pozwoli ocenić i przedstawić przede wszystkim zasady profilaktyki wprowadzania przez metodyków ćwiczeń wychowania fizycznego zasad korekcyjno-kompensujących elementów ruchu podczas lekcji wychowania fizycznego - stwierdza prof. Lewandowski.