[massagewarsaw]

Terapia manualna - najważniejsze fakty
Lek, med. BOGUSŁAW JAKOBIEC

Terapia manualna terapia jest, niestety,
ciągle jeszcze utożsamiana
i porównywana z tzw. kręgarstwem
znachorskim. Tymczasem
już w V wieku p.n.e. Hipokrates
uznawał ją za podstawową dziedzinę
medycyny, obok chirurgii i ówczesnej
farmakoterapii. Dynamiczny
rozwój innych dziedzin medycyny
w ostatnich stuleciach spowodował,
że ta metoda leczenia odeszła
w zapomnienie. Lukę tę wypełniali
ludowi "uzdrawiacze", którzy mając
najczęściej pewne predyspozycje
manualne, zwykle dziedziczone
wraz z przekazywaną im "wiedzą
techniczną", mogli doskonalić przez
pokolenia swoje "rzemiosło".

Współczesna cywilizacja, a zwłaszcza
jej dynamiczny rozwój w ostatnich
dziesięcioleciach spowodował
m.in. wyjątkowo silne jednostronne
przeciążenie układu ruchu
człowieka - zarówno w pracy, jak
i w domu. Następstwem takiego
stanu rzeczy było wręcz lawinowe
pojawienie się różnego rodzaju dolegliwości
narządów ruchu, a zwłaszcza
kręgosłupa. Współczesna medycyna
była często bezradna wobec
tych schorzeń i towarzyszących im
zmian. Poszukując skutecznych
sposobów leczenia, sięgnięto do zapomnianej
metody, która po weryfikacji
kilku jej elementów, dała zaskakująco
dobre wyniki terapeutyczne.

Została ona włączona do programu
kompleksowej rehabilitacji
schorzeń narządów ruchu.

Współczesna medycyna manualna
zajmuje się fizjologią i patofizjologią
zaburzeń postawy ciała
i czynności układu ruchu oraz zapobieganiem
im. Uwzględnia ona
wszystkie techniki badania i leczenia
stawów kończyn i kręgosłupa,
które umożliwiają wykrycie i usunięcie
tych zaburzeń.

Historia leczenia manualnego jest
tak długa jak dzieje ludzkości.

W ciągu wieków stosowano przeróżne
techniki, od deptania dziecięcymi
stopkami po obolałych mięśniach
grzbietu i kończyn, po precyzyjne
"rękoczyny" na stawach kończyn
i kręgosłupa. Pierwszym, dostępnym
dzięki archeologii, opracowaniem
naukowym terapii manualnej
jest dzieło Hipokratesa o stawach.

Mówi on w nim o tzw. "parathrematach", co odpowiada małym przemieszczeniom lub subluksacji
w stawach. Opisuje zależność pomiędzy
dysfunkcją kręgosłupa
a schorzeniami innych narządów.

Na reliefach można zobaczyć, jak
wyglądały zabiegi manipulacyjne
w starożytości. Natomiast w średniowieczu
medycyna manualna nie
rozwijała się. Stosowali ją jedynie
laicy - ludowi uzdrawiacze. Taki
stan rzeczy miał miejsce aż do XIX
wieku.

Rozwój współczesnej terapii manualnej
następował stopniowo, niezależnie
od siebie - zarówno
w Ameryce Północnej jak i w Europie.

W1 828 roku urodził się Andrew
Still (USA), który mając zaledwie
dziesięć lat, stosował trakcje i ruchy
rotacyjne w odcinku szyjnym, lecząc
u siebie bóle głowy. Później został
chirurgiem i rozwijał swoje umiejętności
leczenia manualnego nie tylko
dolegliwości kręgosłupa, ale i schorzeń
narządów wewnętrznych. Ponieważ
ówczesne autorytety medyczne
wykazywały brak zrozumienia
dla jego teorii i metodyki, w roku
1882 założył własną szkołę osteopatyczną
w Kirksville. W kilka lat
później kupiec Daniel David Palmer
powołał w Davenport inną szkołę
chiropraktyczną. Od tamtych czasów
aż do dzisiaj istnieje konflikt
pomiędzy tymi placówkami, a także
między nimi a medycyną klasyczną.

Palmer wcześniej zajmował się magnetopatią
i prawdopodobnie, za
nim zaczął głosić nieco odmienne
poglądy na terapię manualną, nauczył
się sztuki leczenia od osteopaty.

Różnica między obu szkołami polegała
na innym ujęciu zmian patologicznych.

Osteopaci badają zmiany
czynnościowe, chiropraktycy
zwracają uwagę na strukturalne nieprawidłowości
kręgosłupa. Różni
ich także technika zabiegów manualnych.

Osteopaci używają długich
dźwigni, doskonale i precyzyjnie
ukierunkowanych na właściwy segment.

Chiropraktycy odwrotnie
- stosują krótkie dźwignie bezpośrednio
na wyrostki kręgów. Kolejną
ważną różnicą jest fakt, że osteopaci
w swej terapii kładą nacisk, przy
pomocy określonego typu masażu,
na miękkie elementy i miękkie techniki
mobilizacyjne, natomiast chiropraktycy
ograniczają się do chwytów
manipulacyjnych, większe znaczenie
przywiązując do analizy statyki
i RTG diagnostyki.

W 1907 roku w Stanach Zjednoczonych
uznano osteopatię za jeden
z kierunków wiedzy lekarskiej.

Po ukończeniu studiów w wyższej
szkole osteopatycznej absolwent
otrzymywał dyplom lekarza osteopaty
i musiał odbyć roczny staż
w szpitalu osteopatycznym. Po tym
okresie lekarz osteopata może prowadzić
samodzielną praktykę lekarską
i specjalizować się w kierunkach
podobnych jak lekarz medycyny.

Osteopaci zostają najczęściej lekarzami
domowymi. W samych Stanach Zjednoczonych liczba lekarzy
osteopatów sięga ok. 25 tys.

W Europie nie powstały konkretne
szkoły doskonalące techniki manualne.

Jedynie co pewien czas pojawiał
się zdolny lekarz medycyny,
stosujący terapię manualną. Wymienić
tu należy działającego na
przełomie XIX i XX wieku szwajcarskiego
lekarza Franza Karla Naegelego.

Innym wybitnym terapeutą
był prof. Mennel. Przypomnieć należy
również postacie Cyriaxa
i Stoddarda (osteopaty).Ten ostatni
ukończył również medycynę klasyczną
i był twórcą nowoczesnej techniki
manualnej i diagnostyki
czynnościowej. W Londynie działa
szkoła osteopatów, jedyna tego typu
placówka w Europie. Po II wojnie
światowej nastąpił przełom we
wzajemnych stosunkach lekarzy
medycyny i osteopatów, a nawet
chiropraktyków. Współpracowano
ze sobą, wymieniano doświadczenia,
wielu lekarzy medycyny kończyło
roczne kursy w londyńskiej
szkole osteopatycznej. Sporo metod
leczenia osteopatów i chiropraktyków,
po analizie naukowej, zostało
włączonych do kompleksowego
programu rehabilitacji. Ostatecznie
całe grupy lekarzy zajmowały się
analizą i wdrażaniem klinicznym
metod diagnostyki i terapii manualnej.

Z czasem zaczęto organizować
się i tak w 1966 roku powstało
Niemieckie Towarzystwo Medycyny
Manualnej. Podobne towarzystwa powoływano sukcesywnie także w innych krajach Europy.

Również w Polsce, na założycielskim
zjeździe -w listopadzie 1987
roku powstało Towarzystwo Medycyny
Manualnej. Kolejne zjazdy tego
Towarzystwa odbywały się co
trzy lata, ostatni w październiku
1993 roku w Bydgoszczy. TMM
zrzesza, niestety, tylko lekarzy medycyny
i wyjątkowo magistrów rehabilitacji,
którzy ukończyli 3-stopniowe
kursy medycyny manualnej,
prowadzone najpierw przez prof.
Musioła, a następnie przez dr. Arkuszewskiego,
przewodniczącego
TMM od trzech kadencji, asystenta
Kliniki Neurologii w Katowicach. Ze
względu na konieczność współpracy
lekarzy zajmujących się terapią
manualną w różnych krajach,
w 1968 roku powstała Międzynarodowa
Federacja Medycyny Manualnej.

Piśmiennictwo:
1) Kurs z zakresu terapii manualnej
pod kierunkiem dr. Z. Arkuszewskiego.
Katowice 1987-89 (notatki
własne z archiwum autora).
2) Lewit K.: Leczenie manualne
zaburzeń czynności narządu
ruchu. Warszawa 1984 PZWL.
3) Neumann H. D.: Medycyna
manualna. Warszawa 1992 PZWL.
4) Sachse J.: Manualne badanie
i leczenie uruchamiające
stawy kończyn. Warszawa 1980
PZWL.