Forum.e-Masaz.pl

Rehabilitacji potrzebujemy coraz częściej - po złamaniu, na reumatyzm, po zawale... I coraz częściej sami za nią płacimy. Jak wybrać najlepszy ośrodek? Liczy się wykształcenie zespołu czy nowoczesne wyposażenie? Radzimy, na co zwrócić uwagę.

W Polsce pracuje 70 tys. fizjoterapeutów - większość w prywatnych gabinetach i klinikach. Formalnie jednak taki zawód nie istnieje, co oznacza, że państwo nie bierze żadnej odpowiedzialności za efekty prowadzonej przez nich terapii. Co więc powinien wiedzieć człowiek, który zamierza skorzystać z prywatnej fizjoterapii? Na co zwrócić uwagę, o co pytać? Pomocą może być nasz przewodnik. Przy jego tworzeniu wykorzystaliśmy zarówno sugestie i informacje od specjalistów, jak i ankiety, które wypełnili dla nas szefowie prywatnych ośrodków rehabilitacyjnych.

Na początek znamienny fakt: ankiety rozesłaliśmy do 120 ośrodków. Odpowiedziały 23, czyli 19 proc. Dla porównania - na podobną ankietę odpowiedziało 80 proc. klinik zajmujących się zapłodnieniem in vitro. To pokazuje, jak mało transparentny jest rynek fizjoterapii. Dlatego warto docenić ośrodki, które zgodziły się wziąć udział w naszej ankiecie - dzięki nim możliwe stało się stworzenie pierwszego przewodnika po rynku prywatnej rehabilitacji w Polsce.

Kim jest fizjoterapeuta

- Rehabilitację mamy dziś na każdym kroku. Fryzjer leczy i kosmetyczka leczy - mówi z przekąsem dr Marek Krasuski, były konsultant krajowy ds. rehabilitacji medycznej, ortopeda traumatolog oraz specjalista rehabilitacji medycznej. Brakuje ustawy o zawodzie fizjoterapeuty. Dlatego rehabilitacja rehabilitacji nierówna. Specjaliści sugerują, by - po pierwsze - zapytać, jakie wykształcenie ma kierownik-koordynator placówki. Czy jest nim lekarz o specjalizacji związanej z rehabilitacją, czy magister fizjoterapii, a może osoba o zupełnie innym wykształceniu?

Siedem na dziesięć ankietowanych przez nas ośrodków całodobowych potwierdziło, że koordynatorem placówki jest lekarz. W jednym przypadku była nim osoba o wykształceniu ekonomicznym, a dwie kliniki nie udzieliły na to pytanie odpowiedzi. Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku ośrodków rehabilitacji dziennej. Tu na trzynaście placówek w sześciu przypadkach szefem był lekarz, w pięciu - magister fizjoterapii, w jednym - doktor nauk kultury fizycznej, a w jednym nie uzyskaliśmy odpowiedzi.

Jednak nawet te ośrodki, na których czele nie stoi osoba po studiach medycznych, zatrudniają lekarzy o specjalnościach związanych z rehabilitacją, takich jak ortopedia, neurologia czy traumatologia. Jak uważa Marek Krasuski, dla pacjenta ważne jest, aby mieć stały dostęp do specjalistów i móc konsultować z nimi na bieżąco sposób i efekty terapii. Dr Krasuski nie ukrywa, że jego zdaniem stopień magistra fizjoterapii to za mało, by np. interpretować zdjęcia rentgenowskie.

Z ankiet wynika, że na 23 badane placówki tylko dwie (Centrum Rehabilitacji "Profireha" z Opola i Klinika Osteopatii i Rehabilitacji "Aktiv" z Poznania) nie zatrudniają żadnego lekarza o specjalności związanej z rehabilitacją. Większość ma ich kilku, a prawdziwym rekordzistą jest warszawski Medikar zatrudniający aż 12 lekarzy. Czy ta statystyka wystarczy, by uznać, że większość istniejących w Polsce ośrodków spełnia wysokie wymagania co do jakości fizjoterapii? I tak, i nie.

Z ankiety poznańskiej kliniki Aktiv wynika, że placówka z założenia nie zatrudnia lekarza, koncentrując się na osteopatii, czyli metodzie diagnozowania i leczenia manualnego, która czerpie ze wszystkich podstawowych nauk medycznych, nie wymaga jednak wykształcenia medycznego (osteopatą może być fizjoterapeuta, który przejdzie szkolenia podyplomowe w ilości tysiąca godzin w ciągu pięciu lat).

Także z wypowiedzi fizjoterapeutów (szczególnie tych zrzeszonych w stowarzyszeniu Fizjoterapia Polska) wynika, że w ich przekonaniu lekarze są kosztownym i często niepotrzebnym ogniwem, które tylko opóźnia pierwszy kontakt pacjenta z rehabilitantem.

Również wywodzący się z tej organizacji konsultant krajowy ds. fizjoterapii Zbigniew Wroński uważa, że dla pacjenta najważniejsze są kwalifikacje fizjoterapeuty i to, czy cały czas wzbogaca on swoją wiedzę przez kolejne kursy i egzaminy.

W ankietowanych przez nas ośrodkach pracuje od 3 do 35 fizjoterapeutów z wykształceniem co najmniej licencjackim. Jednak liczba certyfikatów świadczących o odbytych szkoleniach i kursach jest bardzo różna. Rekordzistą jest tu chorzowskie Centrum Synergia, w którym zatrudnionych 12 fizjoterapeutów posiada aż 240 różnych certyfikatów (średnio 20 na głowę). Specyfiką ośrodka jest zresztą - jak mówi zatrudniona w nim Monika Tiffert - stałe podnoszenie kwalifikacji, udział w konferencjach poświęconych fizjoterapii i liczne publikacje naukowe z tej dziedziny.

Wynikiem na poziomie 10-15 certyfikatów na fizjoterapeutę może pochwalić się również Centrum Rehabilitacji "Profireha" z Opola, a także warszawskie Centrum Rehabilitacji Leczniczej "Srebrna". Co ciekawe, wszystkie te ośrodki są placówkami rehabilitacji dziennej mogącymi przyjąć jednorazowo od 8 do 30 pacjentów.

Inaczej wygląda sytuacja w przypadku ośrodków zapewniających opiekę całodobową: liczba certyfikatów przypadających na jednego fizjoterapeutę jest w nich dużo niższa. Np. w znanej Prywatnej Klinice Rehabilitacyjnej w Krojantach jest to zaledwie 0,63 certyfikatu na osobę. Podobnie jest w ośrodku Fala Medical w Stegnie.

W przeciwieństwie do wymienionych poprzednio są to ośrodki duże, mogące przyjąć jednorazowo od 80 do 270 pacjentów. Na podstawie wyników ankiet można więc sformułować ogólny wniosek, że im mniejsza placówka, tym więcej certyfikatów posiadają zatrudnieni w niej fizjoterapeuci, chociaż od tej reguły również są wyjątki.

Jan Szczegielniak, wiceprezes Polskiego Towarzystwa Fizjoterapii, radzi jednak, by pacjenci dokładniej przyglądali się certyfikatom. - Niektóre dyplomy nie mają nic wspólnego z prawdziwymi kursami, które trwają 100, 200 czy nawet 300 godzin - mówi. - Efekt jest taki, że jednemu fizjoterapeucie zdobycie certyfikatu zajmuje dwa lata, a innemu - dwa dni.

Co sprawdzić, wybierając rehabilitanta

1. Czy fizjoterapeuta, który będzie się tobą zajmował, skończył specjalistyczne studia?

2. Czy cały czas bierze on udział w kursach i szkoleniach?

3. Czy ośrodek zatrudnia lekarzy (specjalistę rehabilitacji, ortopedę, traumatologa, neurologa)?

4. Czy ośrodek umożliwia konsultacje z lekarzem?

5. Czy ośrodek sporządza plany celów terapii (jakie efekty i kiedy ma przynieść terapia każdego pacjenta)?

6. Czy jedno stanowisko do fizjoterapii przypada na nie więcej niż dwóch pacjentów przebywających na sali?

7. Czy twój fizjoterapeuta ma przynajmniej pięcioletnie doświadczenie?

Im więcej odpowiedzi tak, tym lepiej.

z gazeta.pl

Czy wyposażenie jest ważne?

Sprawdziliśmy za pomocą ankiet także wyposażenie ośrodków. Kto ma największą powierzchnię sal do ćwiczeń przypadających na jednego pacjenta? W przypadku ośrodków całodobowych najlepszy wynik - 35 m kw. - osiągnął NZOZ Bremed z Brzezin koło Łodzi. Tuż za nim znalazła się Prywatna Klinika Rehabilitacyjna w Krojantach (31,25 m kw.), w której łączna powierzchnia sal do ćwiczeń wynosi 2500 m kw.

Spośród ośrodków rehabilitacji dziennej najlepsze wyniki w tej kategorii uzyskały: Klinika Osteopatii i Rehabilitacji "Aktiv" z Poznania (30 m kw. na pacjenta), Centrum Zdrowia i Rehabilitacji "Merkury" z Gdyni (17,5 m kw.), chorzowskie Centrum Synergia (16,7 m kw.) i opolskie Centrum Rehabilitacji "Profireha" (15,6 m kw.)

Przy ocenie wyposażenia ważniejsza od powierzchni sal do ćwiczeń jest liczba stanowisk do terapii indywidualnej przypadających na jednego pacjenta. Spośród ośrodków całodobowych zdecydowanie najlepiej wypadły tu NZOZ Bremed z Brzezin i warszawska klinika Budzik: na jednego pacjenta przypada tam jedno stanowisko. Spośród ośrodków rehabilitacji dziennej wynik taki osiągnęły klinika Zdrówko z Niemcza i poznańska klinika Aktiv.

O ile przy ocenie wyposażenia i warunków do kinezyterapii, czyli leczenia ruchem, specjaliści są najczęściej zgodni, to w przypadku urządzeń do fizykoterapii (elektroterapia, magnetoterapia, fototerapia, krioterapia itp.) takiej jednomyślności już nie ma. Zdaniem Zbigniewa Wrońskiego w Polsce zbyt dużą wagę przywiązuje się do różnego rodzaju "światełek, prądów i laserów", które często kosztują krocie, a ich skuteczność terapeutyczna nie jest wcale oczywista.

- 60 proc. budżetu NFZ na rehabilitację idzie na fizykoterapię - mówi Wroński. - Za małą wagę przykłada się do ruchu. Ludzie muszą mieć świadomość, że aby byli zdrowi, muszą nad tym pracować i żadne światełka i prądy tego nie zastąpią. Poza tym - jest to drogie. Chyba w żadnym innym kraju w Europie nie zainwestowano tyle w komory do krioterapii, co w Polsce.

Nawet w bogatej Szwajcarii uznano, że to zbyt kosztowna metoda. Zdaniem Wrońskiego skuteczność niektórych metod fizykoterapii nie ma wystarczającego potwierdzenia naukowego, a duży wpływ na polski boom na "prądy i światełka" ma lobbing producentów sprzętu.

Nieco inaczej patrzy na to dr Marek Krasuski. Jego zdaniem wiele zabiegów fizykoterapii ma umocowanie naukowe, poza tym dla zdrowia człowieka ważny jest również psychologiczny efekt terapii. - Placebo też działa - mówi dr Krasuski, dodając jednak, że źle dobrana fizykoterapia może przynieść wiele szkód, na przykład przyspieszyć rozwój choroby nowotworowej.

Uwzględniając te zastrzeżenia, postanowiliśmy jednak sprawdzić, w których z ankietowanych ośrodków pacjenci mają najłatwiejszy dostęp do urządzeń do fizykoterapii. Spośród ośrodków całodobowych na pierwszych miejscach znalazły się tu znów klinika w Krojantach i Bremed z Brzezin, w których na każdego pacjenta przypada jedno urządzenie.

Spośród ośrodków rehabilitacji dziennej podobnym wynikiem mogą pochwalić się klinika Zdrówko z Niemcza i chorzowskie Centrum Synergia.

Kolejny element wyposażenia ośrodków rehabilitacyjnych, któremu przyjrzeliśmy się w naszym badaniu, to sprzęt do terapii zajęciowej. Chodzi tu przede wszystkim o różnego rodzaju atrapy i "symulatory" prawdziwych urządzeń, a także pomieszczeń, takich jak np. kuchnie, w których - jak podkreśla Wroński - ludzie ze znaczną niepełnosprawnością (np. na wózkach lub pozbawieni kończyny) mogliby ćwiczyć samodzielne przyrządzanie posiłków.

To tak zwana rehabilitacja funkcjonalna, czyli uczenie się na nowo prostych czynności. - Nie chodzi przecież o to, by prowadzić uporczywą rehabilitację przez całe życie, ale o osiągnięcie celu. Jest nim samodzielne funkcjonowanie - dodaje Marek Krasuski. Wyposażenie do terapii zajęciowej wciąż posiada niewiele ośrodków rehabilitacyjnych.

O ile 8 na 10 badanych klinik całodobowych prowadzi terapię zajęciową, to wyposażenie typu "symulator kuchni" itp. posiada tylko pięć (Rehamed-Center z Tajęciny, Szpital Rehabilitacyjny "Barska" z Włocławka, warszawska klinika Budzik, dziecięcy oddział Mazowieckiego Centrum Rehabilitacji "Stocer" w Chylicach i Centrum Kompleksowej Rehabilitacji, posiadające pięć ośrodków - w Konstancinie, Warszawie i Wrocławiu).

Jeszcze większą rzadkością jest takie wyposażenie w przypadku ośrodków rehabilitacji dziennej. Spośród zbadanych placówek posiada je tylko jedna - Medical Fitness z Warszawy.

Ostatnim ocenianym elementem wyposażenia było posiadanie ogrodu lub innego miejsca na zewnątrz, w którym rehabilitowani pacjenci mogliby spędzać czas, korzystając ze słońca i świeżego powietrza. Ma to szczególne znaczenie dla niemogących się samodzielnie poruszać, np. na wózkach. - Chodzi o to, by nie spędzali całego czasu zamknięci jak w więzieniu - mówi Wroński.

Z odpowiedzi zawartych w ankietach wynika, że własny ogród posiada dziewięć na dziesięć klinik całodobowych i 38 proc. ośrodków rehabilitacji dziennej.

Gdzie dobra opieka?

Ostatnim kryterium, które postanowiliśmy sprawdzić, była jakość opieki. Na początek wzięliśmy pod uwagę liczbę pacjentów przypadających na jednego rehabilitanta w każdym z badanych ośrodków. Wśród placówek rehabilitacji dziennej najlepiej wypadły tu chorzowskie Centrum Synergia i Centrum Rehabilitacji Rudek z Rzeszowa, a także Klinika Osteopatii i Rehabilitacji "Aktiv" z Poznania. Spośród ośrodków całodobowych najlepszy wynik uzyskało Centrum Rehabilitacyjne "Rehamed-Center" z Tajęciny (przeciętnie jeden pacjent na jednego rehabilitanta).

Nieco inaczej wygląda sprawa w przypadku zatrudnianego przez ośrodki rehabilitacyjne personelu, do którego zaliczyliśmy m.in. pielęgniarki, salowe, ratowników medycznych itp.

Personel taki posiadają wszystkie ośrodki całodobowe, chociaż liczba zatrudnionych osób z tej kategorii jest bardzo różna: od 1 do 50 pracowników. Najlepszy poziom opieki - maksymalnie dwóch pacjentów na jedną osobę personelu - zapewniają Klinika Ruchu "Mokotów" i Klinika "Budzik" z Warszawy oraz Prywatna Klinika Rehabilitacyjna w Krojantach.

Jeśli chodzi o ośrodki rehabilitacji dziennej, to personel tego rodzaju posiada tylko 5 z 13 ankietowanych placówek: Medikar z Warszawy, Zdrówko z Niemcza, Medical Fitness z Warszawy, Ośrodek Natura z Buska i Centrum Zdrowia i Rehabilitacji "Merkury" z Gdyni. To właśnie ta ostatnia placówka osiągnęła w tej kategorii najlepszy wynik.

Na jakość opieki nad pacjentami przekłada się również doświadczenie zawodowe wszystkich zatrudnionych w ośrodkach rehabilitacyjnych osób. Zapytaliśmy więc o liczbę pracowników z minimum pięcioletnim stażem pracy. Spośród placówek rehabilitacji dziennej największy taki "kapitał doświadczenia" - od 50 do 70 osób - posiadają Mazowieckie Centrum Rehabilitacji "Stocer" w Konstancinie i Medikar w Warszawie. Jeszcze lepszy wynik uzyskały dwa ośrodki całodobowe - klinika w Krojantach (80 doświadczonych pracowników) i Fala Medical w Stegnie (60).

Na ostatnim etapie badania jakości opieki medycznej spytaliśmy ankietowane ośrodki o możliwość stałych konsultacji lekarskich, planowanie celów terapii, a także dokumentację i ocenę ich skuteczności.

Jak mówi Zbigniew Wroński, w Polsce brakuje mechanizmu premiującego dobrze działające ośrodki. - NFZ nie rozlicza ośrodków, z którymi podpisuje umowy, z efektów ich pracy. W Australii, która ma najwyższy poziom fizykoterapii na świecie, ubezpieczyciel sprawdza wyniki. I jeśli pacjent nie osiąga określonego poziomu sprawności w ustalonym czasie, fizykoterapeuta nie otrzymuje pieniędzy za wykonane zabiegi - mówi Wroński. Dlatego jego zdaniem należy docenić te placówki, które tworzą takie procedury na własny użytek.

Spośród 13 ankietowanych ośrodków rehabilitacji dziennej 9 odpowiedziało, że zapewnia stałe konsultacje lekarskie, plany celów terapii, dokumentację oraz ocenia skuteczność terapii. Jeszcze lepszy wynik uzyskały ośrodki całodobowe - osiem na dziewięć zapewniało wszystkie procedury i tylko jeden nie przygotowywał planów celów terapii dla pacjentów.