[administrator]

W obrębie kończyn również istnieją kręgi czynnościowe, a każda kończyna stanowi jednostkę czynnościową. Żaden staw, żadna część nie ulega schorzeniu w sposób izolowany. Zawsze można wykazać zmienny odruchowe, których usunięcie masażem klasycznym jest nie możliwe.
W skręceniach , złamaniach i zwichnięciach zachodzi zawsze ten sam odczyn: we wszystkich okolicznych mięśniach pojawia się wzmożone napięcie, które po kilku tygodniach przechodzi w atonię z zanikiem mięśni, przy czym pojedyncze grupy włókien mięśniowych zachowują nadal wzmożone napięcie. W tkance łącznej najpierw występują nasiąkania, a później stwardnienie. Wszystkie te zmiany ograniczają ruchomość stawu.
W zapaleniu okołobarkowym w początkowym okresie obecne są napięcia w mięśniu podłopatkowym, obłym większym i mniejszym, najszerszym grzbietu i czworobocznym. W miarę trwania choroby dołączają się zmiany łącznotkankowe ponad łopatką, w obrębie grzbietu i klatki piersiowej.

Zwichnięcie jest stanem, w którym na skutek urazu, powierzchnie stawowe kości tworzących staw ulegają całkowitemu przemieszczeniu i pozostają w tej pozycji.
Wyróżniamy:
-zwichnięcie całkowite- przemieszczone powierzchnie wcale się nie stykają.
-podwichnięcie- powierzchnie stawowe stykają się częściowo z powierzchniami które nie odpowiadają sobie anatomicznie.
-zwichnięcie przednie- przemieszczenie obwodowego odcinka ku przodowi
-zwichnięcie powikłane- występuje uszkodzenie naczyń oraz sąsiednich nerwów. Zwichnięcie to występuje podczas równoczesnego złamania zwichniętej kości.
-zwichnięcie chorobowe- torebka stawowa ulega rozciągnięciu przez wysięk gromadzący się w stwie.
-zwichnięcie wrodzone- powstaje w następstwie rozwojowych zboczeń powierzchni stawowych.
-zwichnięcie nieodprowadzalne- w wyniku uszkodzenia torebki stawowej pomiędzy powierzchnie stawowe wkleszczają się części miękkie.
-zwichnięcie zastarzałe- zostaje ustalone nieprawidłowe ułożenie nasad i torebki stawowej.
-zwichnięcie nawykowe- w następstwie zwichnięcia powikłanego występują rozległe blizny torebki stawowej i więzadeł okołostawowych. Są to miejsca zmniejszonej wydalności.
-zwichnięcie otwarte- uszkodzeniu ulegają wszystkie części miękkie łącznie ze skórą. Uraz obejmuje najczęściej stawy położone powierzchownie.

W momencie urazu odczuwa się silny, przeszywający ból, silniejszy niż w przypadku złamania. Później ból jest mniej intensywny, chyba że przemieszczona kość uciska na nerw.

Stwierdza się:
-unieruchomienie stawu
-sprężysty opór
-zniekształcenie kończyny

W okresie późniejszym występują:
-tępy , nie zbyt intensywny ból, narastający przy ruchach.
-znaczne obrzmienie kończyny
-różnej wielkości zasinienia (po kilku dniach)

Podstawową i pierwszą czynnością powinno być jak najszybsze nastawienie zwichnięcia. Polega ono na ustawieniu powierzchni stawowych w prawidłowej pozycji. Ponieważ mięśnie reagują na uraz skurczem, w celu osiągnięcia dostatecznego ich zwiotczenia (co jest konieczne do nastawienia) podaje się choremu środki znieczulające lub wykonuje się zabieg w ogólnym uśpieniu. W przeciwieństwie do złamań, w których po nastawieniu musimy utrzymywać odłamy w prawidłowej pozycji za pomocą unieruchomienia, staw po nastawieniu zazwyczaj jest stabilny. W większości przypadków mięsnie wystarczająco ustalają staw, toteż unieruchomienie nie jest konieczne, a stosuje się go bardziej ze względu na tkanki otaczające staw niż na uraz samego stawu. Okres unieruchomienia jest uzależniony od rodzaju i miejsca zwichnięcia i waha się w przedziale od1 do 6 tygodni. W procesie leczenia wyróżniamy zatem dwa okresy: okres unieruchomienia i okres po usunięciu unieruchomienia.


Okres unieruchomienia:

Celem stosowanych zabiegów jest:
-zmniejszenie lub likwidacja bólu
-ograniczenie wylewów krwawych
-zmniejszenie obrzęku
-utrzymanie siły mięśni i zakresu ruchu w wolnych stawach
-wspomaganie prawidłowego ukrwienia i odżywiania

Fizykoterapia:
Krioterapia, prądy diadynamiczne, laseroterapia, magnetoterapia, ultradźwięki.

Kinezyterapia:
Wykonuję się ćwiczenia czynne stawów nie objętych unieruchomieniem oraz ćwiczenia izometryczne.

Masaż:
Masaż kontralateralny- jest to masaż klasyczny, leczniczy wykonywany na odpowiedniej części kończonej zdrowej do części kończyny chorej. Masaż ten przeprowadza się we wszystkich przypadkach, w których niemożliwe jest zastosowanie masażu na chorej kończynie, ze względu na przeciwwskazania (np. stany zapalne, oparzenia, rozległe rany, opatrunek gipsowy, zmiany dermatologiczne). Oddziaływanie masażu na zdrową kończynę aktywizuje przepływ krwi i bodźców nerwowych za pośrednictwem skrzyżowań naczyniowo-ruchowych odruchów fizjologicznych na stronie przeciwnej w około 30%. Masaż przeprowadza się z dużą siłą (na granicy bólu) wykorzystując techniki masażu klasycznego. Ów intensywność warunkuje wystąpienie przerzutu funkcjonalnego. Dzięki jego zastosowaniu można przyspieszyć zrost kostny średnio o 2 tygodnie, co może zapobiec wielu charakterystycznym zmianom podczas długo trwałego unieruchomienia kończyny.
Wykonywane przede wszystkim techniki: rozcieranie, ugniatanie, uderzanie.
Szczególna uwagę przywiązuje się do intensywnego ugniatania ruchem okrężnym i ruchem przesuwania. Masaż powinno się wykonywać 2 razy dziennie przez 6 dni w tygodniu.
Czas trwania ok.8-12min

Masaż ipsilateralny- bazuje na odruchu naczynioruchowym występującym w pozostałych częściach uszkodzonej kończyny. Pod wpływem bodźców mechanicznych na bazie tego odruchu dochodzi do dużego przekrwienia w tej samej kończynie tylko w odcinku wyżej bądź niżej leżącym. Celem masażu jest przyśpieszenie procesów konsolidacji kości po złamaniach, uzyskanie prawidłowej trofiki w uszkodzonych obszarach kończyny oraz przeciwdziałanie skutkom akinezy. Wskazaniem do masażu są wszelkiego rodzaju uszkodzenia tkanek kończyny, gdzie opatrunek uniemożliwia wykonanie jakichkolwiek zabiegów przyśpieszających proces gojenia.
Wykonywane przede wszystkim techniki: rozcieranie, ugniatanie, uklepywanie.
Masaż ipsilateralny wiąże się z dotykaniem skóry w pobliżu bolącego, unieruchomionego, zazwyczaj zabezpieczonego odpowiednio opatrunkiem miejsca. Oczywiście nie ingerujemy w opatrunek, lecz masujemy skórę wokół, niżej lub wyżej. Możemy stosować ucisk, poklepywać, ucierać skórę, co powoduje o wiele lepsze jej ukrwienie. Wszystko po to, aby gojenie następowało szybciej, a również po to, aby uniknąć późniejszych problemów związanych z utrudnionym ruchem.

Okres po usunięciu unieruchomienia

Celem stosowanych zabiegów jest:
-poprawa ukrwienia i odżywienia tkanek
-zlikwidowanie przykurczów mięśniowych
-wzmocnienie elementów stawowych i okołostawowych
-działania przeciwbólowe

Fizykoterapia:
Jonoforeza, prądy Traberta, prądy diadynamiczne, parafinoterapia, diatermia krótkofalowa, diatermia krótkofalowa, prądy interferencyjne, laseroterapia, magnetoterapia, okłady borowinowe, kąpiele solankowe.

Kinezyterapia: stosuje się:
-ćwiczenia wzmacniające mięśnie położone dystalnie i proksymalnie od chorego stawu
-krótkie ćwiczenia izometryczne w obrębie mięśni chorego stawu
-ćwiczenia czynne w odciążeniu i czynne wolne w niepełnym zakresie (do granicy bólu)
-ćwiczenia czynne z oporem w systemie bloczkowym i na przyrządach do ćwiczeń z oporem

Masaż:
Wyróżniamy dwa sposoby postępowania : klasyczne i segmentarne.
Postępowanie klasyczne dzieli się na trzy etapy:
W pierwszym etapie zwracamy uwagę na lepsze odżywianie i uelastycznienie skóry. Skóra staje się cienka, blada, nieelastyczna i łuszcząca się, zwłaszcza jeżeli opatrunkiem unieruchamiającym był gips. W czasie pierwszych dwóch do czterech zabiegów masaż polega na wykonywaniu głaskań i rozcierań powierzchownych (całymi dłońmi) z zastosowaniem środka natłuszczającego, wzbogaconego w witaminy. Kiedy skóra odzyska swoje pierwotne cechy , przystępujemy do drugiego etapu.
W drugim etapie zajmujemy się likwidowaniem przykurczów. Podczas kolejnych zabiegów stosujemy opracowanie klasyczne zwichniętego stawu, obejmując masażem taki obszar, na jakim było założone unieruchomienie. Masaż ma charakter rozluźniający. Stosujemy głaskanie, rozcieranie, ugniatanie podłużne, uciski jednostajne (na przyczepy mięsni, zarówno prostowników jaki i zginaczy) i wibrację. W miejscach dostępnych stosujemy rozcieranie poprzeczne torebki stawowej. W miarę postępów w leczeniu zwiększamy intensywność masażu i wprowadzamy postępowanie w przykurczach. Po uzyskaniu pełnego zakresu ruchów w zwichniętym stawie przechodzimy do trzeciego etapu.
W trzecim etapie przystępujemy do wzmocnienia siły mięśniowej. Najskuteczniejszą metodą przywrócenia masy i siły mięśniowej będzie masaż izometryczny lub energicznym masaż klasyczny z zastosowaniem : głaskania, rozcierania, ugniatania poprzecznego i podłużnego, szczypania, delikatnego oklepywania, wibracji podłużnej i roztrząsania.

Masaż izometryczny- masaż klasyczny wykonywany na napiętych grupach mięśniowych lub pojedynczym napiętym mięśniu. Zadaniem tego zabiegu jest przywrócenie masy i siły osłabionym mięśniom bez obciążenia organizmu ćwiczeniami. Przed przystąpieniem do masażu należy wywołać napięcie izometryczne, po którym włókna mięśniowe kurczą się bez zmiany ich długości- pacjent sam napina mięśnie bez zmiany ich długości (bez zginania i innych ruchów mogących ten mięsień wydłużyć lub skrócić)
Zabieg ten przeprowadza się w 3 etapach:
1. przygotowawczy – obejmuje masaż klasyczny. Ma na celu wywołanie przekrwienia i rozgrzania tkanek – czas trwania ok.5 min
2. zabieg właściwy – przeprowadzany na napiętych połowicznie grupach mięśniowych. Szybko i energicznie wykonujemy rozcieranie, ugniatanie i oklepywanie – od 15-30 sekund. Po tym następuje 10-20 sekund przerwy z zastosowaniem technik rozluźniających – łączny czas trwania ok. 5-8 minut.
3. etap końcowy – obejmuje masaż klasyczny rozluźniający i jest stosowany w celu zmniejszenia napięcia mięśni – czas trwania ok.5 minut.

Drenaż limfatyczny- wykonujemy go wtedy, gdy po zdjęciu opatrunku gipsowego występuję obrzęk. To jak go wykonamy zależy od wielkości i rozległości obrzęku. Jeżeli obrzęk występuję w obrębie nadgarstka masaż zaczynamy od głaskania całej kończyny, potem opracowujemy dół pachowy, mięsień naramienny, ramię, staw łokciowy, dół łokciowy, przedramię, nadgarstek, śródręcze. W drenażu tym wykonujemy techniki głaskania, rozcierania w miejscu 3 kółka potem przepchnięcie, uciskanie przepchnięcie i głaskanie końcowe. Każdą technikę wykonujemy bardzo powoli i powtarzamy ją max 4-5 razy. Dzięki drenażowi limfatycznemu zmniejsza się obrzęk chłonny, ponieważ powoduje on wchłanianie płynu tkankowego. Przed zabiegiem i po zabiegu wykonujemy diagnostykę palpacyjną i funkcjonalną, aby można było porównać efekt zabiegu.


Masaż wirowy- (kończyn dolnych i górnych) to kąpiel kończyn w ciepłej wodzie mineralnej wprowadzonej w ruch wirowy przez specjalne urządzenie mechaniczne. Jest to łagodny masaż skojarzony z wpływem ciepła, powodujący rozluźnienie tkanek, zmniejszenie napięcia mięśniowego, poprawę ukrwienia oraz złagodzenie bólu. Stosowany jest w zaburzeniach krążenia w kończynach, polineuropatiach, stanach pourazowych, chorobach stawów. Woda ma temperature od 37 do 38 stopni. Masaż ten wykonuje się 10-15 dni w zależności od wskazań codziennie lub co drugi dzień, czas zabiegu wynosi 10-20min. Po każdym zabiegu należy opróżnić wannę, umyć i okresowo zdezynfekować.

Masaż podwodny- Wykorzystuje strumień wody o określonym ciśnieniu, którym oddziałuje się na ciało pacjenta zanurzonego w wannie. Masaż wirowy to jedna z najłagodniejszych form masażu podwodnego. Na zanurzonego w wodzie pacjenta działa prąd wody, która jest wprowadzona w szybki ruch wirowy za pomocą specjalnych wibratorów. Czas zabiegu wynosi od 5 do 20 minut, odbywa się on co drugi dzień; na jedną kuracje składa się 10-20 zabiegów. Temperatura wody wynosi 36-40 C, odległość nasadki od powierzchni skóry wynosić powinna 10-30 cm.

Masaż wodny- Używa się tu strumienia wody o odpowiednim ciśnieniu jako bodźca mechanicznego i termicznego. Jest on inaczej nazywany natryskiem skupionym lub biczem wodnym. Wykonuje się go chłodną lub na przemian zimną i gorącą wodą. W przeciwieństwie do masażu podwodnego pacjent nie jest zanurzony w wodzie.

Autor: Elżbieta Andrzejewska

Bibliografia: Adam Zborowski „Masaż w wybranych jednostkach chorobowych I i II”
Skrypty z kursu masażu „Heros- skrypty szkoleniowe”