[massagewarsaw]

NIEWIDOMY MASAŻYSTA Nr 1-157 KWARTALNIK

Mgr ZBIGNIEW SITKO

Wyobrażenia i rozważania o punktach refleksoterapii.

Jednym z najważniejszych zagadnień
w teorii i praktyce refleksoterapii
jest pojęcie „miejsc pobudzenia",
czyli określonego odcinka skóry
i przyległych tkanek, na który kierowane są różne sposoby oddziaływania w celu regulacji stanu czynnościowego określonych narządów lub układów organizmu.

Prawie u wszystkich ludzi ogromna
większość punktów oddziaływania
ma jednakowe umiejscowienie
anatomiczne. Pobudzanie
tych punktów jest podstawą refieksoterapii - cechą wyróżniającą tę metodę spośród wielu metod leczenia.
Jednym z trudniejszych tematów
jest specyficzność punktów i mechanizm
leczniczego wpływu przez
symulację tych stref.

Wyobrażenia starożytnych lekarzy
Dalekiego Wschodu o punktach
akupunkturowych jako o „norach
ducha", „siedlisku chorób",
„oknach nieba" itp. są nieprzekonywające.

Jednakże wiele praktycznych
zaleceń opracowanych
przez ludowych medyków okazało
się bardzo skutecznymi (np. jak
w sposób ukierunkowany i w pewnej
mierze wybiórczo wpływać
na czynność serca, płuc i innych
narządów).

Współcześni lekarze i naukowcy
zajmują się akupunkturą właśnie
w przekonaniu, że teorie chińskich
lekarzy o współzależności powłok
ciała i narządów wewnętrznych,
o możliwości leczniczego działania
przez powłoki na narządy wewnętrzne,
o punktach oddziaływania są
rezultatem wielowiekowych, niezliczoną
ilość razy potwierdzonych,
zebranych, uściślonych, sprawdzonych
przy łóżku chorego obserwacji.

Prawie niezauważalna tkliwość
niektórych punktów w skórze człowieka
zdrowego nasila się mocno
u osób chorych. Choroba danego
narządu u różnych osób prowadzi
do bolesności takiego samego punktu.

Różne choroby powodują różne
umiejscowienie punktów bólowych
u jednego człowieka.

Dyskusja o istocie miejsca oddziaływania akupunkturowego to czy się od kilku dziesięcioleci. Czy
w ogóle istnieją takie punkty, czy jest
to tylko fantazja? Jakie jest materialne, morfologiczne i histologiczne podłoże tych punktów w odróżnieniu od innych odcinków skóry? Odpowiedzi na wiele pytań z tego
zakresu znaleźć można w licznych
monografiach o akupunkturze.

Według pojęć medycyny staro
chińskiej każdy punkt akupunktury
jest punktem kontaktowym narządu
wewnętrznego ze środowiskiem ze
wnętrznym. Oznacza to, że zakłóce
nie czynności narządu wewnętrznego
jest przekazywane na zewnątrz za
pośrednictwem tzw. kanałów życiowych do odpowiadającego mu, i leżącego w skórze punktu akupunktury -i odwrotnie - czynniki zewnętrzne działające na punkty mają
wpływ na narządy wewnętrzne. Po
przez miejsca oddziaływania narządy wewnętrzne mogą czerpać energię niezbędną do życia z otaczającego
je środowiska, a nawet z kosmosu.

Poprzez punkty akupunktury
i kanały życiowe spełnia się starochińska
idea łączności środowiska
wewnętrznego ze światem zewnętrznym.

Współczesne badania nad istotą
akupunktury, zwłaszcza w ostatnich
kilkudziesięciu latach, pozwalają
stopniowo poznawać budowę
i właściwości punktów akupunktury.

Miejsca oddziaływania na powierzchni
skóry wyglądem zewnętrznym
nie różnią się od otaczającej je
skóry.

Badania struktury morfologicznej
wycinków skóry z miejsc odpowiadających
punktom akupunktury
w porównaniu z wycinkami skóry
z miejsc poza punktami wykazały
znacząco większą liczbę układających
się w skupiska („kępki") receptorów
czuciowych typu: Krauzego,
Maissnera, Golgi - Masona, Rufiniego,
Vater-Pacciniego (odbierające
odczucie ciepła, zimna, dotyku, głębokiego
ucisku, bólu).

Badacze stwierdzili, że tkanka łączna
miejsca oddziaływania jest bardziej
pulchna od otaczającej je skóry.

Skóra w miejscu punktu ma cieńszą
warstwę naskórka. Znajdują się
tam spiralokształtne siatki naczyniowe,
otoczone bezmielinowymi włóknami
typu cholinergicznego.

W strefie punktu, w porównaniu
z sąsiednimi tkankami, jest 2-3 razy
większa ilość komórek tucznych,
tzw. „heparynocytów". Komórki te
zawierają histaminę, heparynę
i kwas hialuronowy, oraz biorą
udział w reakcjach antygen-przeciwciało.

Istnienie i rola komórek
tucznych w procesach metabolicznych
oraz zawartość w nich enzymów
itd. nieco lepiej wyjaśniają
zwiększenie przemiany materii
w strefach akupunktury.

Dzięki tym badaniom odkryto
znaczną ilość szczególnych stref
skóry, obiektywnie istniejących
i mających swoiste morfologiczne
podłoże oraz wyróżniające je cechy
czynnościowe.

W. G. Wogralik uważa, że większość
punktów oddziaływania, to
nie punkty skórne Jęcz mięśnio22 wo-ścięgnowo-nerwowe i naczyniowo-nerwowe.

E. D. Tykoczyńska opisuje punkty
aktywne „nie jako punkty skórne,
lecz skórną projekcję elementów nerwowych
leżących w głębi tych odcinków
lub też-trafniej to określając
-jako mikrostrefy maksymalnej koncentracji
receptorów nerwowych".

A. K. Podszibiakin, pisze że: „aktywne
punkty skóry, to ograniczone
rozmiarami (2-10 mm) odcinki
skóry najbardziej związane z określonymi
narządami wewnętrznymi
lub częścią mózgowia, przy czym
część punktów jest zgodna z punktami
maksymalnej skórnej wrażliwości
na ból-strefami Heada. Inne
znajdują się poza nimi."

Stwierdzono ścisły związek rozmieszczenia
punktów akupunktury
z przebiegiem nerwów. Jak podaje
M. Szcześniewski - w Korei przebadano
309 punktów akupunktury
i stwierdzono, że 225 punktów znajdowało
się w okolicy przebiegu nerwów,
w tym 152 miejsca do nakłuwania
leżały w okolicy grubych
włókien nerwowych o przekroju
1 cm. Stwierdzono, że 24 punkty
położone są w okolicy grubych naczyń
krwionośnych, a 262 punkty
zlokalizowano w okolicy tętnic, żył
lub naczyń limfatycznych.

Inna grupa naukowców przeprowadziła
badanie 323 punktów
i stwierdziła, że 155 punktów znajdowało
się w pobliżu grubych włókien
nerwowych, 304 punkty w pobliżu
nerwów powierzchniowych,
a 137 punktów w pobliżu grubych,
głębokich włókien nerwowych
i cienkich nerwów powierzchniowych.

Autorzy monografii „Akupunktura
i inne metody refleksoterapii"
-powołującsię na Rusieckiego, którzy powstawanie
narządowo-neuroskórnych wzajemnych
powiązań i skórno-neuronarządowych
oddziaływań próbowali
wyjaśnić ewolucyjnym rozwojem
we wczesnych etapach ontogenezy
-wysuwają hipotezę, że istnieje duże
prawdopodobieństwo, iż punkty
akupunktury i strefy Heada łączy
„pokrewieństwo" i na podstawie
tego dopatrują się takiego samego
mechanizmu odruchu nerwowego
dla zjawisk akupunktury, jaki zachodzi
w strefach Heada. Stąd istota
akupunktury sprowadzona została
do terapii odruchem w postaci jednej
z metod stymuloterapii.

Jest to tylko ujęcie hipotetyczne,
zbyt jednostronne, bo nie wyjaśnia
przekonywująco wszystkich cech
akupunktury.

2. Reaktywne punkty choroby.

Punkty oddziaływania to nie tylko
punkty nakłuwań, które są wykorzystywane
do profilaktyki i leczenia
chorób, ale są to również „punkty
reaktywne choroby" - jak określił
to krótko koreański profesor LiJung-
Hok.

Punkty akupunktury wykazują
wiele odrębności czynnościowych.

Ich ciepłota jest nieco wyższa od
obojętnego punktu skóry. W okresie
zdrowia organizmu (homeostazy)
punkty te są małe, nieczułe lub tylko
wrażliwe na uciskanie. W przypadku
zajęcia procesem chorobowym
związanego z nimi narządu często
powiększają się i są wyczuwalne
śródskórnie jako miękkie, mocno
bolesne guzki. Ciepłota punktów
ulega jeszcze dalszemu podwyższeniu.

Większość takich bolesnych
punktów, zwanych punktami alarmowymi
albo spustowymi (Trigger
points - punkty trwogi), znajdowana
jest w odpowiednich dla danego
narządu strefach Heada. W miarę
ustępowania choroby punkty
zmniejszają się. Ich bolesność zanika.

Ciepłota obniża się. Tę zmienność
można wykorzystywać jako
objawy diagnostyczne w ocenie
stanu wyjściowego i procesu zdrowienia.

E. Stiefvater określa opisane przez
siebie punkty „trwogi" jako „epicentra
stref Heada lub punkty skoncentrowanego
bólu, dokąd dotknięte
chorobą narządy wysyłają sygnał
wzywający na ratunek."

Zarówno w strefach akupunkturowych,
jak i w strefach Heada,
występuje zmniejszona oporność
elektryczna skóry. Dość dokładne
określenie parametrów cech bioelektrycznych
punktów akupunktury
pozwoliło np. na określenie wielkości
punktu, dało teoretyczne podstawy
elektroakupunktury i analgezji
akupunkturowej, wyjaśniło w pewnym
stopniu mechanizm działania
akupunktury.

Punkty akupunktury, w porównaniu
z otaczającą je skórą, mają znacznie niższy opór elektryczny i zwiększoną przewodność elektryczną.

Przewodnictwo elektryczne może
się zmieniać, w zależności od stanu
skóry i stanu zdrowia narządu związanego
z reaktywnym punktem choroby.

Punkty reaktywne mają wyższy
potencjał elektryczny w porównaniu
z nieaktywnymi miejscami skóry.

Potencjał ten w razie choroby narządu
ulega znacznemu podwyższeniu.

Zbadano również i opisano półprzewodnikowe
cechy punktu. Cechy
bioelektryczne punktu związane
są z tkankami głębiej położonymi.

W badaniu eksperymentalnym
stwierdzono, że przeszczepiony odcinek
skóry, po oddzieleniu go od
poprzedniego miejsca, „traci" swoje
poprzednie cechy bioelektryczne
punktu, a przejmuje cechy punktu
tej okolicy, do której został przeszczepiony.

Badania kształtowania
się zależności między stanem zdrowia
narządu a parametrami bioelektrycznymi
punktu wykazały, że stan
chorobowy narządu powoduje
wzrost oporności elektrycznej
w związanych z chorym narządem
punktach akupunkturowych przy
dodatniej polaryzacji elektrody pomiarowej.

Prowadzi to do powstania
zjawiska asymetrii przewodności
elektrycznej. Wartość tej asymetrii
jest zależna od nasilenia się procesu
chorobowego.

O zjawiskach, które polegają na
powstawaniu szeregu swoistych
odczuć w trakcie nakłuwania punktu,
czego nie ma przy nakłuwaniu
okolicznej skóry, trzeba by mówić
przy opisywaniu techniki nakłuwania,
jako jednej z metod refleksoterapii.

Te swoiste odczucia również
pozwalają odróżnić punkt akupunktury
od neutralnego punktu skórnego.

3. Różne sposoby oddziaływania.

Na biologicznie aktywne punkty
(akupunkturowe i inne) albo aktywne
strefy można oddziaływać w różny
sposób. W refleksoterapii można
podzielić te sposoby na następujące
rodzaje:

1) machaniczne -w tym: akupunktura
klasyczna, mikronakłuwanie,
pobudzanie pęczkiem igieł, masaż
punktowy ręczny (palcami),
mechaniczny (przyrządami) i wibracyjny
oraz terapia próżniowa;

2) termiczne - w tym: klasyczne
Jiu (czyt. czju), czyli przyżeganie,
przypiekanie, przygrzewanie (typu
„moxa" i fitotermopunktura), a także
oddziaływanie zimnem-krioterapia;

3) elektryczne - w tym: elektroakupunktura
i elektropunktura, Riodoraku
oraz mikroelektroforeza;

4) fizyczne -w tym: pole magnetyczne
i elektromagnetyczne, ultradźwięki,
napromieniowywanie
światłem laserowym albo promieniami
nadfioletowymi;

5) farmakopunktura - czyli
wstrzykiwanie w aktywne mikrostrefy
preparatów leczniczych;

6) przyrodolecznicze -w tym:
np. apitoksynopunktura (nakłucia
pszczół), aromatoterapia (olejki eteryczne),
fitoterapia (okłady ziołowe),
homeopatia (okłady i wcierania
środkami homeopatycznymi),
hydroterapia (natrysk nitkowaty,
parowy), itp.;

7) różne wyżej wymienione sposoby
na miejsca oddziaływania
w szczególnych układach - w tym:
aurikuloterapia (na małżowinach
usznych), kraniopunktura (na głowie
i karku), digitopresura stref refleksyjnych
stóp (na podeszwach),
lub stref refleksyjnych rąk (na dłoniach),
a także na skórze i błonach
śluzowych nosa;

8) masaż segmentarny i inne metody
na strefach Heada w układzie
somatycznym, współczulnym
i przywspółczulnym.

Stymulacja aktywnych punktów
lub biologicznie aktywnych stref
w zależności od miejsca i siły oddziaływania,
sposobu i momentu
(czasu) stymulacji i wielu innych
szczególnych uwarunkowań powoduje
reakcję:

1) specyficzną,
2) lokalną,
3) odległą,
4) ogólną.

Akupunktura to zatem jedna
z form stymuloterapii skórnej, w której
efekt leczniczy uzyskuje się przez
zadziałanie na odpowiednie pole
lub punkty. Ze względu na mechaniczny
charakter bodźca, możliwość
dawkowania i wielokrotność zabiegów
należy uznać akupunkturę za
metodę fizykalną.

Złożoność problemu staje się widoczna
wówczas, gdy zaczynamy
zastanawiać się nad mechanizmem
jej działania. Czy działamy na materię
fizyczną i wówczas uznajemy
racje takich teorii jak: odruchowa,
sterowania wrotami bólu, kapilarna,
tkankowa, neurohormonalna
i inne?

Czy działamy tylko na energię
i wówczas uznajemy rację tradycyjnej
teorii nadmiaru i niedoboru?

Uznawane są też teorie, że akupunktura
to strojenie elektromagnetyczne
układu biologicznego, albo też
racje teorii o działaniu na pole „L "
(„życia") i przez to pole sterowanie
materią organiczną.

Czy może jest to złożony mechanizm,
w którym działając na punkty
- zawory - aktywizujemy mechanizmy
bioenergetyczne, a równocześnie
towarzyszy temu szereg zjawisk
natury odruchowej i fizycznej,
które w sumie dają efekt terapeutyczny.

Refleksoterapia uwzględnia przede
wszystkim możliwość pierwszą,
ale nie ma jednak podstaw i argumentów,
aby negować istnienie
drugiej możliwości.

Bibliografia:
1. E. L Maczeret, I. Z. Samosiuk:
Akupunktura i inne metody refleksoterapii.
PZWL. Warszawa
1990.
2. H. Operacz: Zasady akupunktury-
teoria i praktyka. Agencja
Omnipress. Warszawa 1991.
3. M. Szcześniewski: Podstawy
akupunktury. Zakład Wydawnictw
Medycyny Naturalnej. Koszalin
1991.

[massagewarsaw]

Mgr Zbigniew Sitko Tarnów

Punkty refleksoterapii - uwagi ogólne

NIEWIDOMY MASAŻYSTA Nr 4-160 KWARTALNIK

Streszczenie: Omówiono rozmieszczenie
i charakter punktów refleksoterapii,
ze szczególnym wskazaniem na
punkty dystalne i proksymalne, tonizujące
i sedatywne oraz wspomagające (źródłowe).

Słowa kluczowe: akupunktura, akupresura,
punkty refleksoterapii.

I. Miejsca oddziaływania czyli
punkty refleksoterapii
Biologicznie aktywne punkty odgrywają
najważniejszą rolę w refleksoterapii.

Poprzez nakłuwanie, przyżeganie,
czy masaż punktowy są one miejscem
leczniczego oddziaływania na organizm.

Działanie poprzez nakłucie skóry lub
uciskanie w określonym miejscu przywraca
zaburzoną równowagę między
Yang i Yin, reguluje cyrkulację Qi i potencjał
tej energii w narządach wewnętrznych.

Według tradycyjnej medycyny
chińskiej, każdy punkt terapii czeń-tsju
jest punktem kontaktowym narządu
wewnętrznego ze środowiskiem zewnętrznym.

Oznacza to, że zakłócenie
czynności narządu wewnętrznego jest
przekazywane na zewnątrz, za pośrednictwem
kanałów życiowych do odpowiadającego
mu, leżącego na skórze,
punktu akupunkturowego - i odwrotnie.

Czynniki zewnętrzne, działające na
punkty refleksoterapeutycznie, mają
wpływ na narządy wewnętrzne. Poprzez
określone lokalizacyjnie punkty
narządy wewnętrzne mogą czerpać
energię niezbędną do życia z otaczającego
je środowiska oraz - jak podkreśla
się w starochińskich księgach - z kosmosu.

W klasycznej chińskiej terapii czeń-
tsju na dwunastu parzystych "naczyniach
życiowych" i dwóch "cudownych
kanałach" zlokalizowano 670 punktów,
tj. dwa razy 309 plus 28 na Głównym
Regulatorze Tylnym (GRT) plus 24 na
Głównym Regulatorze Przednim
(GRP).

W nowoczesnej akupunkturze opisano,
poza tradycyjnymi, jeszcze ponad
1000 punktów, rozmieszczonych poza
liniami meridianów. L M. Klimienko
policzył w 1977 roku punkty Extra,
znane już dawniej (543) i nowe punkty
odkryte w okresie ostatnich kilkudziesięciu
lat (458). Ponad 200 punktów to
odrębna grupa miejsc oddziaływania na
małżowinach usznych.

Do liczby punktów akupunktury nie
są doliczane tzw. punkty Ashi, które nie
są uważane za punkty akupunktury,
choćby znajdowały się na linii meridianu.

Punkty Ashi są to inne bolesne punkty
na ciele, występujące w różnych
chorobach: narządowych, układowych,
reumatycznych, neurologicznych, urazowych
i innych. Choć punkty te nie
mają określonego położenia ani nazw,
działanie na nie igłami, ciepłem, zimnem,
prądem elektrycznym lub laserem,
a zwłaszcza akupresurą, masażem punktowym
lub shiatsu, daje względnie
dobre efekty lecznicze, jeżeli punkty te
dotyczą narządu ruchu - a tak najczęściej
bywa - przynoszą dużą ulgę choremu,
zmniejszając obrzęki, przekrwienia,
ból. Działania te wpływają na rozluźnienia,
umożliwiają dalszą rehabilitację.

Jednakże większość znanych tradycyjnej
medycynie punktów refleksoterapii
leży na głównych meridianach.

Wszystkie punkty Extra i znaczna ilość
odkrywanych współcześnie punktów,
które określa się jako punkty "Nowe",
leży poza kanałami życiowymi.

Punkty opisane na głównych meridianach
są najważniejszymi punktami
akupunktury i akupresury klasycznej.

Poprzez swoje powiązanie z narządami
nadają kształt meridianom. Działanie na
punkty na meridianach daje także najlepsze
wyniki lecznicze. Pozostałe, nie
leżące na meridianach punkty, spełniają
raczej rolę pomocniczą.

II. Punkty dystalne i proksymalne
Według prawideł tradycyjnej medycyny
chińskiej punkty meridianowe
dzieli się na:

1) punkty położone obwodowo, czyli
dalsze, dystalne,

2) punkty położone lokalnie, czyli
bliższe, proksymalne.

Jako punkty obwodowe, dystalne,
określa się punkty leżące na kończynach
poniżej stawów łokciowych i kolanowych.

Wszystkie pozostałe punkty to punkty
lokalne, proksymalne.

W zależności od siły i rodzaju czynnika
działającego na określony punkt
mogą nastąpić reakcje:

1) ogólna,
2) lokalna,
3) odległa,
4) specyficzna.

Silniejsza lub słabsza reakcja ogólna
może nastąpić po zadziałaniu na każdy
punkt, ale jest wiele punktów o szczególnie
silnym reagowaniu ogólnym. Zawsze
- poza reagowaniem ogólnym
- każde działanie na punkt daje reakcję
lokalną.

Punkty obwodowe, dystalne, reagują
nie tylko lokalnie lub ogólnie, ale występują
też reakcje odległe, uznawane
przez część specjalistów za typowe reakcje
refleksoryczne. Natomiast część
specjalistów uznaje za typowe reakcje
refleksoryczne reakcje specyficzne, które
występują zarówno po zadziałaniu na
punkty bliższe, jak i dalsze, a reakcja
specyficzna zależy od rodzaju czynnika,
siły bodźca, a przede wszystkim od
układu miejsc oddziaływania.

Już w starożytności medycy doświadczalnie
ustalili, że istnieją punkty
o bardziej lub mniej ważnym znaczeniu,
o mniejszej lub większej strefie oddziaływania
i o wybiórczym, specyficznym
działaniu leczniczym. Punkty takie nazywano
"ważnymi", a później "specyficznymi".

Kierując się różnymi kryteriami,
a przede wszystkim rodzajem występującej
reakcji, punkty akupunkturowe
podzielono na grupy:

1) punkty pobudzające, tonizujące,
2) punkty uspokajające, sedatywne,
3) punkty źródłowe, wspomagające,
punkty "korzenie",
4) punkty Luo, czyli łączące, przejściowe,
5) punkty Shu o działaniu wzrastającym
na pięciu stopniach,
6) punkty Xi (Ksi), czyli punkty kluczowe,
wzmacniające,
7) punkty wpływowe,
8) punkty Dolnego Morza, zarządzające
narządami Fu (pustymi),
9) punkty zgodności tylnej (p.z.t.),
10) punkty zgodności przedniej
(p.z.p.), czyli alarmowe,
11) punkty kardynalne (K.),
12) punkty spotkania meridianów.

III. Punkty tonizujące i sedatywne
oraz wspomagające (źródłowe)
Na każdym meridianie głównym
znajduje się - z drobnym wyjątkiem
- po jednym punkcie tonizującym, sedatywnym,
źródłowym i łączącym
(Luo). Tego rodzaju punkty zawsze są
wykorzystywane w praktyce i wchodzą
w skład każdej receptury punktów.
Punkty pobudzające, tonizujące, służą
przede wszystkim do pobudzania
meridianu i powodowania wzrostu
przepływu przez niego energii Qi oraz
pobudzania czynności związanego
z nim narządu.

Najsilniejsze reakcje otrzymuje się
przez stosowanie - według klasycznej
akupunktury - złotych igieł, które
wkłuwa się wzdłuż linii przebiegu energii
Qi po meridianie ("z prądem") oraz
obracanie igłą zgodnie z ruchem wskazówek
zegara. W akupresurze kierunek
uciskania i masowania punktu powinien
być analogiczny do stosowanego
w akupunkturze.

Punkty uspokajające, sedatywne,
poddane stymulacji (np. nakłuciu, przyżeganiu,
uciskowi lub masażowi punktowemu
itp.) dają efekty odwrotne
w stosunku do punktów pobudzających.

Powoduje to obniżenie pobudliwości
meridianu i uspokojenie czynności
narządu z nim związanego. Najsilniejsze efekty otrzymuje się przez stosowanie srebrnych igieł, które wkłuwa się w punkty w kierunku przeciwnym do
przebiegu energii Qi po meridianie
("pod prąd") i obracanie podczas wkłuwania
odwrotnie do ruchu wskazówek
zegara. W akupresurze klasycznej takie
analogiczne działanie ma na celu hamowanie
przebiegu energii Qi po meridianie.
Samo działanie na punkty tonizujące
lub sedatywne techniką uproszczoną,
opisaną tu skrótowo, bywa mało efektywne.

Trzeba uściślić miejsce i kierunek
stymulacji oraz zadziałać na punkty
wspomagające i inne, np. łączące itp.

Punkty źródłowe, wspomagające,
mają szczególne znaczenie w przywracaniu
równowagi energetycznej w porównaniu
z punktami tonizującymi i sedatywnymi.

Spełniają one bowiem podwójną
rolę: punktu tonizującego lub
uspokajającego, w zależności od tego,
jaką techniką są stymulowane.

Punkt źródłowy stymulowany techniką
pobudzającą jest punktem tonizującym,
a w razie zastosowania techniki
hamującej punkt źródłowy staje się
punktem sedatywnym. Ponadto punkt
źródłowy ma jeszcze jedną zaletę: stymulowany
razem z punktem tonizującym
lub sedatywnym tą samą techniką
co takie punkty, wielokrotnie wzmacnia
ich reagowanie.

Wprawdzie pewne efekty pobudzania
lub hamowania można też osiągnąć
działając na każdy inny punkt akupunkturowy
na meridianie, ale efekty te będą
różnić się rozległością i siłą tonizującego
lub sedatywnego oddziaływania na
korzyść punktów leżących dalej na obwodzie.

Punkty tonizujące, sedatywne,
czy źródłowe, jako punkty dalsze, leżące
na obwodzie, oddziaływują na cały
meridian, a więc na wszystkie narządy
i części ciała, przez które przechodzi
dany kanał życiowy.

Istnieje pewna prawidłowość w rozłożeniu
punktów źródłowych. Punkty
wspomagające na meridianach Yin
znajdują się na trzecim miejscu od obwodu
meridianu, a na meridianach
Yang - na czwartym. Wyjątek stanowi
punkt źródłowy "Pęcherzyka żółciowego",
który znajduje się na piątym miejscu
od obwodu.

W punkcie źródłowym odzwierciedla
się stan chorobowy narządu, a na tej
podstawie można określić poziom zaburzenia.

Dawniejsza literatura fachowa podkreśla,
że na podstawie punktu źródłowego
można ustalić, czy w meridianie
jest stan hamowania, czy pobudzenia.

Współczesne obserwacje potwierdzają,
że oporność elektryczna punktu źródłowego
w zdrowiu odpowiada średniej
oporności wszystkich pozostałych punktów
tego meridianu. Jeżeli występuje
obniżenie oporności punktu źródłowego
w stosunku do oporności średniej, to
istnieje pobudzenie, a gdy występuje
podwyższenie oporności, to istnieje
właśnie hamowanie.

U różnych ludzi i w różnych meridianach
istnieją różne normy średniej oporności.

Aby ocenić spadek lub wzrost
oporności, trzeba zmierzyć oporność na
wszystkich symetrycznych punktach
źródłowych, porównać ze sobą i wyciągnąć
wniosek dla podjęcia leczenia.

Jeżeli oporność elektryczna spada,
świadczy to o wzroście pobudzenia
i należy zastosować nakłucie lub inny
zabieg według techniki hamowania.

Jeżeli oporność wzrasta, wówczas występuje
hamowanie i należy zastosować
technikę pobudzającą.

Specyficzne reakcje punktów źródłowych
w zakresie zmian przewodności
elektrycznej praktycznie zaczęto wykorzystywać
w Japonii w latach pięćdziesiątych.

J. Nacatani opracował szczególny
sposób elektro-akupunktury,
zwany "riodoraku".

Amerykański Urząd Patentowy przyznał
w 1 976 r. patent japońskiemu fizjologowi
dr. Hiroshi Motoyama za aparat
do pomiaru stanu meridianów i stanów
odpowiadających im narządów wewnętrznych
organizmu - aparat zwany
"Ami". Jest to komputer, który w ciągu
kilku minut podaje automatycznie diagnozę
całego ciała. Dr Motoyama stosuje
elektrody na krańcowych punktach meridianów,
razem 48tzw. sei-ketsu w terminologii
japońskiej. Komputer odczytuje
wartość prądu przepływającego
wzdłuż każdego meridianu, a następnie
wypisuje analizę zaburzeń równowagi
energii elektrycznej i wskazuje punkty,
w których należy przeprowadzić zabieg.
Dr Motoyama określa diagnozę oraz jest
w stanie przewidzieć, co pokaże komputer
w czasie i po zabiegu elektro-
akupunktury. Na wydrukach można
raz jeszcze skorygować, czy w rezultacie
uzyskano poprawę, zgodnie
z przewidywaniami.

IV. Punkty zgodności przedniej
i zgodności tylnej

Spośród grupy punktów bliższych
ważną, specyficzną rolę spełniają:

1) punkty zgodności przedniej, tzw.
punkty alarmowe,

2) punkty zgodności tylnej, tzw. punkty
tylne Snu.

Punkty zgodności przedniej Mu (alarmowe)
są rozmieszczone z przodu tułowia,
na piersi i brzuchu. Najczęściej są
to te same odcinki skóry, na których
występują strefy przeczulicy wg Heada.

Punkty alarmowe sygnalizują o złym
stanie zdrowia narządów. Każdy z dwunastu
narządów ma własny punkt alarmowy.

W czasie choroby punkty te
znacznie się powiększają i są wyczuwalne
jako bolesne, miękkie grudki. Bolesność
dotykowa takiego punktu jest do
tego stopnia wyraźna, że rozpoznawane
są jak inne objawy diagnostyczne. Punkty
zgodności przedniej służą do leczenia
chorób typu Yin - tj. chorób, którym
towarzyszy obniżenie czynności, czyli
niedoczynność narządu.

Punkty zgodności tylnej nazywane są
też punktami tylnymi Shu (w odróżnieniu
od punktów dystalnych Shu);
jest ich dwanaście par. Zlokalizowane
są na plecach, wzdłuż pierwszej linii
meridianu Pęcherza Moczowego, tj. na
gałęzi przyśrodkowej tego meridianu,
w odległości półtora cuna od linii środkowej
ciała.

Każdy z tych punktów spełnia taką
samą rolę jak punkty zgodności przedniej.

Każdy punkt zgodności tylnej jest
związany z jednym narządem i topograficznie
prawie każdy z nich znajduje
się nad tym narządem.

Według starych ksiąg chińskich,
punkty tylne Shu stanowią miejsca,
w których energia z zewnątrz, z kosmosu,
wpływa do poszczególnych narządów
wewnętrznych. W praktyce jako
regułę obserwuje się, że punkty te
- w razie choroby połączonego z nimi
narządu - tak jak punkty alarmowe,
stają się bardzo wrażliwe lub żywo
bolesne przy ucisku. Z uwagi na to, że
punkty te położone są na powierzchni
tylnej tułowia, zewnętrznej, czyli na powierzchni
Yang, są także używane do
leczenia chorób typu Yang, których
- według pojęć medycyny tradycyjnej
- główną przyczyną lub objawem jest
nadczynność.

Najkrótszą regułę stosowania klasycznej
akupresury przedstawił koreański
specjalista Li Jun Hok: "Jeżeli uciśniesz
jakiś punkt i w narządzie zniknie ból, to
punkt ten należy do tego narządu i powinieneś
leczyć tym punktem."

Piśmiennictwo:
1) F. R. Bahr: Akupresura. PZWL
Warszawa 1990.
2) W. S. Ibrahimowa: Masaż punktowy.
Wiedza Powszechna. Warszawa
1990.
3) Kuan Hin: Chiński masaż i akupresura.
PZWL. Warszawa 1992.
4) E. L. Maczeret, I. Z. Samosiuk:
Akupunktura i inne metody refleksoterapii.
PZWL. Warszawa 1990.
5) H. Operacz: Zasady akupunktury.
Teoria i praktyka. Agencja "0mnipress".
Warszawa 1991.
6) M. Szcześniewski: Podstawy
akupunktury. Zakład Wydawnictw
Medycyny Naturalnej, 1991.