[massagewarsaw]

Choroba zwyrodnieniowe stawu kolanowego, zwana także gonartrozą (gonarthrosis) jest jednostką chorobową, którą najbardziej charakteryzuje ból stawu kolanowego oraz postępująca dysfunkcja tegoż stawu. Choroba ta najczęściej dotyczy kobiet, osób otyłych oraz osób w podeszłym wieku. Często też występuje obustronnie. Gonartroza jest obecnie jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności na świecie.

Spośród niezwykle często występujących zmian zwyrodnieniowych najczęściej dotyczą one stawów kolanowych. Wiąże się to z ich złożoną i skomplikowaną budową i mechaniką. Stawy te ulegają przeciążeniom i szybszemu zużywaniu w przypadku zaburzeń statyki ciała.

Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych jest postępująca i obejmuje wszystkie elementy tworzące staw: chrząstkę stawową, warstwę podchrzęstną, błonę maziową, torebkę stawową oraz więzadła stawowe. Początkowo proces zwyrodnieniowy dotyczy chrząstki stawowej, co prowadzi do jej zbyt wczesnego zużycia. Proces niszczenia i ubytku chrząstki stawowej powoduje także nieprawidłowy przyrost tkanki kostnej w okolicy stawu kolanowego, co prowadzi do zniekształcenia stawów.

Wraz z rozwojem zmian zwyrodnieniowych chrząstka stawowa przestaje pełnić swoje funkcje. W wyniku utraty elastyczności chrząstka staje się wrażliwa na wstrząsy oraz bardziej podatna na uszkodzenia. Błona maziowa ulega obrzękowi i wzmożonemu unaczynieniu, natomiast torebka stawowa ulega przerostowi, pogrubieniu i bliznowaceniu. W początkowym okresie rozwoju zmian zwyrodnieniowych pacjent nie odczuwa żadnych objawów i nie zauważa dysfunkcji stawów.

Dopiero wraz z upływem czasu pojawiają się nie zawsze dostrzegalne objawy, takie jak trudności w wykonaniu ruchu zgięcia i wyprostu stawu kolanowego w pełnym zakresie, niewielki obrzęk spowodowany wysiękiem i pogrubieniem błony maziowej, zaczerwienienie i podwyższona temperatura w okolicy stawu kolanowego zwłaszcza po wysiłku, bolesność uciskowa, charakterystyczne trzaski i zgrzyty podczas wykonywania ruchów spowodowane ocieraniem się o siebie powierzchni stawowych (tzw. krepitacje) oraz zanik mięśnia czworogłowego uda (zwłaszcza jego przyśrodkowej głowy).

Czasami może też występować sztywność poranna. Gdy proces zwyrodnieniowy jest już w fazie zaawansowanej pojawiają się dolegliwości bólowe, co jest najczęstszą przyczyną wizyty u lekarza. Ból nasila się szczególnie podczas chodzenia, długotrwałego stania, schylania się, wstawania z krzesła, schodzenia ze schodów oraz noszenia ciężkich przedmiotów, ponieważ wówczas staw kolanowy poddawany jest największym obciążeniom.

Lokalizuje się on najczęściej w przedniej lub przyśrodkowej części stawu kolanowego oraz w górno-przyśrodkowej części podudzia. Pojawiający się w trakcie ruchu ból powoduje, iż pacjent cierpiący na gonartrozę stara się oszczędzać chorą kończynę ograniczając swoją aktywność fizyczną, a często także zawodową, co doprowadza do ograniczeń ruchomości w danym stawie, a nawet przykurczów głównie w pozycji zgięciowej.

W dalszym etapie rozwoju choroby ból występuje także w spoczynku, a obrys stawu ulega trwałemu pogrubieniu i zniekształceniu. Podczas chodu chory obraca kończynę dolną na zewnątrz, utyka oraz pochyla tułów do przody i w bok. Długość kroku ulega wówczas skróceniu, a faza obciążania chorej kończyny dolnej ulega skróceniu.

Na czym polega zwyrodnienie stawu kolanowego (gonartroza)

Zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych rozpoznaje się głównie na podstawie zdjęć radiologicznych. Występowanie na nich osteofitów, czyli narośli kostnych na krawędziach stawowych kości udowej i piszczelowej jest podstawowym kryterium diagnostycznym gonartrozy. Osteofity podrażniają okoliczne tkanki oraz wywołują stan zapalny. Na zdjęciach RTG stawów kolanowych objętych procesem zwyrodnieniowym widoczne jest także zwężenie powierzchni stawowych, występowanie wolnych ciał śródstawowych oraz zniekształcenie osi stawu.

Klinicznie rozróżnia się trzy typy gonartrozy, zależne od miejsca występowania zmian destrukcyjnych chrząstki stawowej. Najczęściej występuje postać przyśrodkowa, w której największe zwężenie szpary stawowej obserwuje się między przyśrodkowym kłykciem kości udowej a przyśrodkowym kłykciem kości piszczelowej. Często występuje u osób otyłych mających szpotawość kolan.

Drugą postacią choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego jest postać rzepkowo-udowa, w której zwężenie szpary stawowej występuje między rzepką a kością udową. Trzeci typ zwany jest bocznym. Największe zwężenie szpary stawowej występuje tu pomiędzy bocznymi kłykciami kości udowej i piszczelowej. Typ ten często łączy się z koślawością kolan.

Typowe rodzaje zapalenia stawów

Przyczyny powstawania zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego są w większości przypadków nieznane, jednak do czynników sprzyjających ich powstawaniu wymienia się przebyte urazy mechaniczne (staw kolanowy jest najbardziej narażonym na uraz stawem), w wyniku których doszło do uszkodzenia struktur wewnątrzstawowych, zwłaszcza stłuczenia, skręcenia oraz złamania, przebyte operacje w obrębie stawu kolanowego, mikoruszkodzenia, konflikt piszczelowo-udowy, nieprawidłowy kształt lub ustawienie rzepki, konflikt rzepkowo-udowy, siedzący tryb życia, dużą nadwagę oraz otyłość, która powoduje osłabienie aparatu kostno-stawowego stawu kolanowego (otyłość w znacznie większym stopniu wpływa na powstawanie się zmian zwyrodnieniowych stawów kolanowych niż biodrowych), niedoczynność tarczycy, nadczynność przytarczyc, ochronozę, toczące się w organizmie przewlekłe stany zapalne, np. w przebiegu dny moczanowej lub reumatoidalnego zapalenia stawów, swoiste i nieswoiste zapalenia stawu kolanowego, chrzęstniako-kostniakowatość maziówkową, kosmkowo-barwnikowe zapalenie błony maziowej, rozwarstwiającą martwicę aseptyczną, nieprawidłową gospodarkę wapniową, cukrzycę oraz naturalne procesy starzenia się organizmu.

Ważną rolę odgrywają także przeciążenia powstałe na skutek uprawiania intensywnych ćwiczeń fizycznych lub pracy, związanej z częstym i długotrwałym przyjmowaniem pozycji klęczącej. Na powstawanie zmian zwyrodnieniowych stawów kolanowych mogą także wpływać wrodzone lub nabyte zniekształcenia kończyn dolnych, głównie kolana koślawe oraz szpotawe, powodujące nierównomierne obciążenia przedziałów stawu kolanowego, wrodzone niedorozwoje stawu, zmiany nowotworowe w obrębie stawu kolanowego lub jego okolicy, choroby ośrodkowego układu nerwowego, jak np. jamistość rdzenia, mózgowe porażenie dziecięce czy porażenia połowicze.

z zapaleniestawow.eu