[massagewarsaw]

Zespół Akcji Fizjoterapii rozmawiał z Panem Remigiuszem Rzepką – fizjoterapeutą i trenerem przygotowania motorycznego, koordynującym i zarządzającym Centrum Fizjoterapii „Fizjofit” w Gliwicach.

Akcja Fizjoterapia: Jak i kiedy zaczęła się Pana przygoda z rehabilitacją sportową?

Remigiusz Rzepka: Pracę ze sportowcami zacząłem już na studiach. Wówczas prowadziłem zajęcia z zakresu rehabilitacji i przygotowania motorycznego w grupie koszykarek zespołu Color Cup w Rybniku oraz koszykarzy na wózkach. Zainspirowało mnie to do dalszego rozwoju w tym kierunku. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych i na początku 2001 roku brałem udział w szkoleniach z zakresu rehabilitacji sportowej oraz treningu motorycznego, zarówno w Europie Zachodniej, jak i USA.

Po powrocie do Polski pod koniec 2002 roku, zacząłem wprowadzać do mojej pracy ze sportowcami elementy treningu funkcjonalnego i innych metod, których nauczyłem się na Zachodzie. Znajdują one zastosowanie nie tylko w sportach zespołowych, ale także w dyscyplinach indywidualnych, takich jak tenis, pływanie czy sporty walki.

A.F.: Zarówno w środowisku medycznym, jak i sportowym, pojęcie „trening funkcjonalny” często jest nieprawidłowo rozumiane, a przez niektórych wciąż nieznane. Czym zatem jest „trening funkcjonalny„?

R.R.: Moim zdaniem, pojęcie „trening funkcjonalny” jest obecnie zdecydowanie nadużywane, przede wszystkim przez firmy produkujące sprzęt treningowy i rehabilitacyjny, co może wprowadzać w błąd. Dla mnie „trening funkcjonalny” oznacza schemat postępowania, który ma na celu przywrócenie funkcji. Można powiedzieć, że jest to swego rodzaju reedukacja. W odniesieniu do sportowców, pod tym pojęciem rozumiemy powrót do formy i pełnej sprawności fizycznej po urazie lub w przebiegu procesu treningowego.

Natomiast fizjoterapeuci zajmujący się rehabilitacją neurologiczną określają tym terminem działania, mające na celu przywrócenie pacjentowi możliwości codziennego funkcjonowania oraz wykonywania podstawowych czynności dnia codziennego i zawodowego. Uogólniając, trening funkcjonalny jest to każdy trening przygotowujący w optymalny sposób do danej funkcji czy zadania, uwzględniający przygotowanie motoryczne oraz specyfikę wzorców ruchowych w konkretnej dyscyplinie sportu bądź danej czynności. Filozofia treningu funkcjonalnego opiera się na wykorzystywaniu ruchu w trzech płaszczyznach, w formach z którymi spotykamy się podczas czynności dnia codziennego, zawodowego czy sportu.

Reedukacja ruchowa w ujęciu funkcjonalnym jest ściśle powiązana z etapami rozwoju motorycznego, które każdy z nas przechodzi po narodzinach. Gdy schematy ruchowe z różnych przyczyn ulegają zaburzeniu, musimy ponownie przejść te same etapy w odpowiedniej kolejności, przywracając tą drogą poprawność wzorców ruchowych.

A.F.: Na jakim etapie swojej edukacji zawodowej zaczął Pan wykorzystywać trening funkcjonalny?

R.R.: W mojej pracy zawodowej bardzo często spotykałem młodych, aktywnych sportowo pacjentów, którzy zgłaszali się do mnie z powodu kontuzji. Wielu z nich rozpoczynało terapię nie z powodu konkretnego urazu, ale przeciążenia, co dało mi do myślenia i zainspirowało do poszukiwań. Zacząłem się zastanawiać nad genezą problemu, analizując różne dyscypliny sportu. Postawiłem na profilaktykę urazów oraz ukierunkowanie treningu i przygotowania motorycznego na fundamentalne wzorce.

W ramach działań profilaktycznych w pierwszej kolejności zwracam uwagę na jakość ruchu. Gdy jest ona wystarczająca, wówczas przechodzimy do kształtowania zdolności motorycznych wiodących w danej dyscyplinie sportowej. Skuteczna profilaktyka urazów łączy wiele elementów: utrzymanie właściwej techniki ruchu, mobilność, stabilność, siłę, koordynację ruchową, znajomość dyscypliny i sytuacji, w których istnieje ryzyko wystąpienia urazu.

A.F.: W których elementach swojej pracy zawodowej wykorzystuje Pan trening funkcjonalny?

R.R.: W zasadzie we wszystkich. Zastosowanie dla treningu funkcjonalnego znajduję zarówno jako fizjoterapeuta, jak i trener. Można go stosować w pracy z dziećmi czy osobami starszymi, ale również w trakcie usprawniania osób nieaktywnych ruchowo, jak i sportowców zawodowych. We wszystkich przypadkach wykorzystuje się tę samą koncepcję pracy. Różnice polegają na odpowiednim dawkowaniu wysiłku, który musi być dostosowany zarówno do potrzeb, jak i możliwości ćwiczącego.

A.F.: Czy w Polsce trening funkcjonalny jest realizowany według opisanych przez Pana zasad?

R.R.: Większa część ośrodków rehabilitacyjnych deklaruje, że oferowane przez nich działania są prowadzone zgodnie z zasadami treningu funkcjonalnego. W rzeczywistości wiemy, że różnie z tym bywa. Nadal spotykam się z brakami wiedzy z zakresu treningu funkcjonalnego, zarówno na poziomie teoretycznym, jak i praktycznym. Choć ogólne zasady treningu funkcjonalnego są coraz częściej stosowane zarówno przez fizjoterapeutów, jak i trenerów, to w obydwu grupach obserwuję braki – przede wszystkim z zakresu umiejętności praktycznych.

A.F.: W licznych krajach usprawnianie chorego nie kończy się na pracy fizjoterapeuty, lecz płynnie przechodzi we współpracę z trenerem przygotowania motorycznego. Jak wygląda to w Polsce?

R.R.: Myślę, że poziom poszczególnych ośrodków rehabilitacyjnych w Polsce jest bardzo nierówny. Znam ośrodki, w których współpraca pomiędzy fizjoterapeutą a trenerem personalnym funkcjonuje bardzo dobrze. Niestety są też placówki, w których płynnego przejścia od terapii do treningu po prostu nie ma. W ośrodku FizjoFit w Gliwicach, gdzie pracuję, fizjoterapeuci i trenerzy personalni stanowią zgrany, współpracujący ze sobą zespół.

Niezależnie od tego, czy pacjentem jest osoba starsza, dziecko czy sportowiec zawodowy, rehabilitacja jest kontynuowana na sali treningowej. Czasami zdarza się, że pacjent od razu trafia do trenera – wszystko zależy od problemu i celu chorego.

A.F.: Zatem w dalszym ciągu większość pacjentów w Polsce nie rozpocznie rehabilitacji w ośrodku, w którym pracuje się zgodnie z zasadami treningu funkcjonalnego?

R.R.: W większości wypadków niestety nie. Trening funkcjonalny wciąż jeszcze nie jest popularną formą usprawniania. Jest to związane między innymi ze sposobem funkcjonowania płatnika usług medycznych – Narodowego Funduszu Zdrowia. Mimo wszystko istnieją placówki pracujące zgodnie z koncepcją treningu funkcjonalnego, które cały czas się rozwijają na terenie całego kraju.

A.F.: Na studiach fizjoterapeutycznych tematy związane z treningiem funkcjonalnym nie są omawiane w szerszym zakresie. Gdzie zatem szukać informacji na ten temat?

R.R.: Na szczęście w Polsce coraz częściej organizowane są szkolenia z zakresu treningu funkcjonalnego. Z uzyskanych przeze mnie informacji wynika, że uczelnie państwowe pracują nad wprowadzeniem elementów treningu funkcjonalnego do programu studiów podyplomowych. Warto również sięgnąć po literaturę fachową, z której mogę polecić między innymi Shirley Sharman, Mike Boyle’a, Gray Cook’a.

A.F.: Na co dzień zajmuje się Pan zawodowymi sportowcami. Jaką ścieżkę edukacji wskazałby Pan osobom, które chciałyby pracować w ten sam sposób?

R.R.: Przede wszystkim sugeruję edukację akademicką na dobrej uczelni, na kierunku fizjoterapia, oraz poszukiwanie ośrodka kliniczno-sportowego, w którym możliwy będzie dalszy rozwój w zakresie fizjoterapii i sportu. Dostępne są też na polskim rynku kursy poświęcone treningowi funkcjonalnemu, jak na przykład FMS (Functional Movement Screen), ale są też inne. Niezwykle przydatna jest znajomość języka angielskiego bądź niemieckiego, gdyż większość dostępnej literatury poświęconej treningowi funkcjonalnemu jest obcojęzyczna. Co więcej? Trzeba wytrwale dążyć do celu, dokształcać się i rozwijać swoją pasję.

z akcjafizjoterapia.pl