massagewarsaw - 2010-05-11, 23:27 Temat postu: Masaż manipulatywny dr Terriera tekst sprzed 16 lat, pisany przez masazyste mieszkajacego w niemczech - tym pewnie mozna sobie tlumaczyc sztywny jezyk i archaiczne definicje i wyrazenia. Nawet sam tytul artykulu (nazwa masazu), jest neologizmem - to wyrazenie nie wystepuje w innym miejscu w jezyku polskim. Natomiast w fizjoterapii i terapii manualnej sa techniki manipulacyjne i bardziej odpowiednia nazwa jest "masaz manipulacyjny". NIEWIDOMY MASAŻYSTA Nr 2 z 1994r., 150 KWARTALNIK Masaż manipulatywny według dr.Terriera (cz 1) autor HELMUT HIRSCHMANN STIAN TERRIER (1918-1992), doktor medycyny, reumatolog i specjalista w zakresie medycyny fizykalnej, żył i pracował w Zurichu (Szwajcaria). Intensywnie zajmował się teorią i praktyką medycyny manualnej, był współzałożycielem i pierwszym prezydentem Międzynarodowego Towarzystwa Medycyny Manualnej. Definicja. J. C. Terrier w swoim podręczniku scharakteryzował krótko, ale precyzyjnie, metodę masażu manipulatywnego: Masaż manipulatywny jest to system zabiegów terapeutycznych wykonywanych nieuzbrojoną ręką terapeuty. Łączy on oddziaływanie wykonywanego na małych powierzchniach masażu z oddziaływaniem biernej mobilizacji. Metoda ta oznacza masaż wykonywany w obrębie biernie poruszanego odcinka ciała, albo inaczej mówiąc, bierną mobilizację ruchomego odcinka ciała przy równoczesnym masażu tegoż. Masażem opracowywane są w szczególności refleksogenne punkty i strefy okolic blisko sąsiadujących ze stawem: końcowe odcinki mięśni, ścięgna, przyczepy ścięgien, więzadła. Ucisk masażu może także, w wielu wypadkach, osiągnąć samą torebkę stawową. Skóra i podskórna tkanka łączna także reagują na zabieg, chociaż najczęściej jedynie jako „obiekt poboczny". Mobilizacja wykonywana jest w takich kierunkach, w takim zakresie i w takim rytmie, by gwarantowała naprzemienną grę bodźców rozciągania i rozluźniania w obrębie masowanych struktur. Myśl przewodnia tej metody opiera się na wiedzy o tym, że neurofizjologiczny bodziec masażu oraz neurofizjologiczny bodziec biernej mobilizacji cechuje pewne powinowactwo, które wynika z ich wspólnego punktu przyłożenia w obrębie nerwowo-mięśniowych narządów sterowniczych układu podpórczego i układu ruchu. Masaż, o ile stosowany jest w obrębie narządu podpórczego i narządu ruchu, oddziałuje przede wszystkim poprzez bodziec ucisku, przy czym nie należy zapominać, że uciskowi stosowanemu na mniej lub bardziej elastyczną tkankę zawsze towarzyszy pewien areał tkanki rozciągniętej. Ten rozciągający bodziec ulega wówczas wzmocnieniu, gdy wykonująca ucisk ręka wprawiona zostanie w ruch. Mobilizacja, względnie bierny ruch, produkują przede wszystkim bodźce rozciągania, przy czym pamiętać trzeba, że każdemu rozciąganiu jakiejś mniej lub bardziej elastycznej tkanki towarzyszy wzrost ciśnienia w jej wnętrzu. Podczas wykonywania obu rodzajów czynności manualnych (masaż i bierna mobilizacja) następuje przekazywanie mechanicznych bodźców „wewnętrznym narządom zmysłów" układu podpórczego i układu ruchu, a mianowicie klasycznym proprioceptorom (wrzeciona mięśniowe, ciałka Golgiego), ale także mniej ustruktu ryzowanym proprioceptorom sensorycznym. Te neuroanatomiczne twory stanowią czujniki obwodów regulacyjnych (łuków odruchowych, od prostych do bardzo złożonych, kompleksowych). Taki system kontroluje sytuację napięciową całego układu mięśniowego, ale przede wszystkim „wzorce" aktualnej sytuacji napięciowej poszczególnych mięśni i ich fragmentów. Pobudzeniowe bodźce, które napływają do mechanoreceptorów i innych proprioceptorów narządu podpórczego i narządu ruchu i wyzwalają tam celowe reakcje motorycznych efektorów, niosą ze sobą informacje o charakterze „wewnętrznym", pochodzenia wewnątrzustrojowego. Przekazują one na bieżąco dane o prawidłowym lub odbiegającym od normy stanie ruchliwych i kurczliwych struktur narządu ruchu i wyzwalają automatyczne reakcje przystosowawcze i regulacyjne w zakresie sytuacji napięcio- Masaż i mobilizacja stwarzają możliwość ingerencji „z zewnątrz" w ten wewnętrzny system regulacyjny w celu wyzwolenia kontrolowanych, regulujących sytuację napięciową procesów odruchowych o charakterze terapeutycznym. Mogą one też maskować inne niepożądane bodźce, albo zapobiegać ich.dalszemu rozprzestrzenianiu się. Przy prawidłowym stosowaniu wywierają one na zaburzone tonicznie mięśniowe narządy wykonawcze wpływ oswobadzający, rozluźniający i regulujący. Gdy masaż i mobilizacja stosowane są równocześnie na tym samym obiekcie, bodźce obu tych manualnych czynności wpływają na siebie. Mogą się one wzajemnie wzmacniać, osłabiać, „modulować". Umożliwia to precyzyjne różnicowanie oddziaływania tej kompleksowej metody. Zarówno docelowy, neuroanatomiczny obiekt masażu i biernej mobilizacji (mechaniczne i sensoryczne proprioceptory) jak i daleko idące podobieństwo w neurofizjologicznym oddziaływaniu obu tych technik (przywracanie równowagi w zakresie napięcia mięśniowego) pozwalają połączyć je w jedną skuteczną metodę masażu manipulatywnego. Powstanie i rozwój metody J. C. Terrier zwraca uwagę na fakt, że wielu terapeutów z pewnością stosowało już jakąś formę kombinacji masażu z biernymi ruchami, czyniąc to spontanicznie lub w wyniku przemyślanej decyzji. Jego zdaniem aż do naszych czasów brakowało ujętego w zwartą całość systemu chwytów i technik-brakowało metody. Dla Terriera, punktem wyjściowym przy podjęciu prac nad rozwinięciem własnej metody była książka brytyjskiego autora, J. B. Mennella pt. „Physical treatment by movement, manipulation and massage", z 1940 r. Jak pisze Terrier, szczególnie silne wrażenie wywarł na nim fakt, że Mennell przypisywał dużą wartość prostej, biernej terapii ruchowej, a przede wszystkim masażowi. Właśnie te dwie formy terapii, masaż i bierną terapię ruchową, które przez ówczesną naukową medycynę traktowane były z lekceważeniem, J. B. Mennell propagował. Stosował je w rehabilitacji jako lekarz i osobiście je wykonywał, także w lazaretach w czasie obydwu wojen światowych. Doktor Terrier, początkujący reumatolog w uniwersyteckim instytucie terapii fizykalnej w Zurychu, uzyskał trzymiesięczny urlop od zajęć lekarskich, aby intensywnie uczyć się masażu w odpowiednim oddziale tegoż instytutu. Pod koniec lat czterdziestych natomiast przebywał w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej (oddział medycyny fizykalnej kliniki Mayo, Rochester Minnessota). Tam porównał własne umiejętności praktyczne, jakie przekazali mu szwajcarscy masażyści, z amerykańskimi technikami masażu. Właśnie w Ameryce Terrier budził duże zainteresowanie jako „masujący europejski lekarz". Do powstania metody masażu manipulatywnego przyczyniła się jeszcze inna, dokonana przez J. C. Terriera, obserwacja. Gdy w reumatologii zaczęto stosować terapeutyczne, lokalne znieczulenie nasiękowe, pojawiła się potrzeba wypracowania precyzyjnej, manualnej techniki diagnostycznej, która umożliwiałaby lokalizację bolesnych i patologicznie zmienionych punktów i stref w obrębie poddawanych terapii odcinków ciała. W tej technice diagnostycznej szczególnie ważną okazała się wyczulona, delikatna i trójwymiarowa (przestrzenna) palpacja tkanek. Drugim istotnym elementem owej techniki diagnostycznej okazał się także bierny ruch, który wykonywany równocześnie z palpacją, dopiero pozwalał na dokładną lokalizację punktów i stref ciała szczególnie dobrze reagujących na znieczulenie nasiękowe. Doktor Terrier dokonał zaskakującej obserwacji. U pacjentów wnikliwie badanych palpacją połączoną z biernym poruszaniem, u których nie wykonano znieczulenia nasiękowego, występowała nader często wyraźna poprawa (!). Nasuwał się więc wniosek, że stosowana tu diagnostyczna procedura, zawierała pewien terapeutyczny potencjał, w niektórych przypadkach zaś była ona terapeutycznie w pełni skuteczna. Dla doktora Terriera stało się rzeczą oczywistą, że palpacją (wzgl. masaż) kombinowane z bierną mobilizacją, powinny stać się podstawą nowego systemu terapeutycznego. Należało teraz wypracować odpowiednie manualne chwyty oraz właściwe grupy „manewrów" dla poszczególnych, ruchomych okolic ciała. Prace te J. C. Terrier wykonał w następnych latach w trakcie własnej praktyki reumatologicznej, w sanatorium w Baden (Szwajcaria). Rezultaty swych prac J. C. Terrier opublikował, m.in. w monografii „Masaż manipulatywny w terapii fizykalnej" (1958 r., 1992 r.). Na jej podstawie opracowano niniejszy artykuł. J. C. Terrier, nazywając swą metodę, użył określenia „masaż manipulatywny". Wówczas terminologia w dziedzinie medycyny manualnej była jeszcze dość płynna. Jak wiemy, metoda doktora Terriera zalecająca stosowanie manualnego masażu oraz biernej mobilizacji, nie ma nic wspólnego z manipulacjami stosowanymi jako odrębna technika w medycynie manualnej. Na zachowanie nazwy „masaż manipulatywny" J. C. Terrier zdecydował się ze względów historycznych. Profesor uniwersytetu w Monachium, E. Senn, specjalista w zakresie medycyny fizykalnej tak pisze we wstępie do monografii J. C. Terriera: „Po okresie entuzjastycznego, ale też nieco monotonnego preferowania tzw. aktywnych gimnastyczno- leczniczych metod i treningu mięśni oraz lekceważącego stosunku do tzw. metod biernych, nastąpił w medycynie fizykalnej nawrót do problematyki stawu, a więc i do biomechaniki, i do zróżnicowanej prowokacji proprioceptywności. Masaż manipulatywny stanowi jedną z najlepiej sprawdzonych, kompleksowych i logicznych metod." OGÓLNA TECHNIKA Zarówno masujący jak i mobilizujący chwyt ręki są ze sobą ściśle powiązane. Wspólnie tworzą one to, co nazywamy "manewrem". Manewry masażu manipulatywnego dopasowują się do anatomicznych i czynnościowych właściwości najważniejszych ruchomych okolic ciała. Szczegółowe techniki masażu manipulatywnego obejmują następujące "okolice", z których każda posiada swój własny "program manewrów": okolica barku, okolica obręczy barkowej, okolica stawu łokciowego, okolica stawu nadgarstkowego, okolica palców, okolica szyi, okolica klatki piersiowej, okolica kręgosłupa lędźwiowego, okolica biodra, okolica kolana, okolica stawu skokowego, okolica śródstopia. Program przeznaczony dla danej okolicy ciała powinien być traktowany jako jedna całość, a manewry wykonać należy w ustalonej z góry kolejności. Czynności manualne programu należy jednak przystosowywać do indywidualnych cech danej okolicy ciała oraz do wymogów aktualnej diagnozy poprzez właściwe eksponowanie kolejnych chwytów i różnicowanie intensywności zabiegu. Program manewrów dla poszczególnych okolic ciała podzielony został na "grupy manewrów". Podział ten ma ułatwić opanowanie programu w całości. Wspólne cechy charakterystyczne manewrów jednej grupy mogą, w obrębie innych grup ulegać zmianom, np.: wspólny obiekt zabiegu, nieco zmieniona pozycja ciała pacjenta lub terapeuty, odmienny sposób uchwytu itd. Omawianą tu metodę cechuje wielka różnorodność manewrów i chwytów manualnych. Wspólne zasady przesądzają jednak o jej swoistym charakterze, posiada ona swój własny styl mobilizujących chwytów, który najlepiej określają dwa wyrazy: "szynowanie" i "solidarność". Opracowywana część ciała pacjenta ujmowana jest na możliwie dużej powierzchni, nie tylko palcami i dłońmi terapeuty, ale także jego przedramieniem, które, zależnie od okolicy, wsparte może być o klatkę piersiową, leży w dole pachowym, na "dołku" poniżej rękojeści mostka itp. To, stabilizujące określoną część ciała, szynowanie rozciąga się, w miarę możności, aż do szpary stawowej mobilizowanego stawu. W ten sposób powstaje mechaniczna solidarność pomiędzy poddaną zabiegowi częścią ciała pacjenta a ciałem terapeuty. Mobilizująca energia pochodzi więc nie tyle od lokalnych czynności ręki i ramienia terapeuty, lecz od ruchów i przemieszczania się punktów ciężkości całej jego sylwetki. Czynności mobilizacyjne nie wymagają, dzięki temu, dużych nakładów siły mięśni ani nadmiernego wysiłku ze strony terapeuty. Konieczne ruchy mogą, z pozytywnym skutkiem, przyjmować wahadłowy charakter. Pacjent i terapeuta popadają w jednolity rytm. Pewien stopień monotonii tych ruchów wzmaga ich rozluźniający, odprężający charakter. Obszerne szynowanie zapewnia konieczną stabilność każdego manewru i pacjent czuje się "bezpiecznie kołysany". Dla uczącego się tej metody, może być pożyteczne nadawanie poszczególnym fazom manewru charakteru numerowanych taktów. W miarę nabywania wprawy, wykonanie zabiegu powinno przebiegać coraz płynniej. Manualny chwyt masażu w tej metodzie stanowi integralny element manualnej mobilizacji i wykonywany jest tak, aby współgrał z odpowiednim jej taktem. Wynika on bezpośrednio z diagnostycznej palpacji i jest nierozerwalnie związany z oceną struktur anatomicznych, której terapeuta dokonuje za pomocą swego zmysłu dotyku. Chwyt ten jest ukierunkowany (celowany), obejmuje stosunkowo małą powierzchnię i cechuje go krótki lub bardzo krótki zasięg. W określonych przypadkach chwyt ten ma charakter niemal stacjonarny, a efekt masażu jest wynikiem poruszania poddawanego zabiegowi obiektu pod stabilnym uciskiem. W wielu manewrach jedna ręka terapeuty posiada charakter ręki "kontaktowej" lub masującej, podczas gdy druga ręka spoczywa na niej, udzielając jej właściwej siły ucisku, albo też obejmuje ją i prowadzi w pożądanym kierunku (ręka uciskająca i (lub) prowadząca). Ten podział zadań pomiędzy obie ręce terapeuty umożliwia mu zarówno znacznie lepszy odbiór wrażeń dotykowych, jak i dokładniejsze dozowanie zabiegu. Zalety KOMBINOWANEJ METODY 1. Mobilizacja wspomaga masaż a) Poprzez poruszanie masowanego obiektu uzyskuje się stałe zmiany jego pozycji wyjściowej: bodźce masażu docierają do obiektu pod różnymi aspektami, z wykorzystaniem rytmicznej gry napinania i rozluźniania tkanek. Masujący palec uzyskuje plastyczne wrażenie obiektu i może go dokładniej odgraniczać oraz "indywidualizować". b) Zasięg masującego chwytu jest krótki, a tym samym precyzyjny. Może on mieć charakter wręcz stacjonarny. Ten typ chwytu nadaje się szczególnie do opracowywania głębokich i krótkich mięśni i ścięgien, które tworzą aparat stabilizujący stawów i kręgosłupa, odgrywając ważną rolę w klinicznej symptomatologii artrozy i spondylozy. 2. Masaż wspomaga mobilizację a) Chwyt masażu, przyłożony możliwie blisko zawiasu ruchu, przedłuża poruszany odcinek ciała pacjenta poprzez szynowanie przy pomocy ramion terapeuty. Zapewnia to dokładniejsze prowadzenie wykonanego ruchu oraz wzmacnia ogólną stabilizację. Prowadzony ruch zabezpieczony zostaje ze wszystkich stron, w czym sam chwyt masażu ma także swój udział. b) Jak wszędzie, także i tutaj masaż jest równocześnie czynnością diagnostyczną i terapeutyczną. Ręka masująca, która leży na otoczeniu stawu, rejestruje każdą reakcję tkanek na ruch. Kontroluje ona na bieżąco stan napięcia tkanki w miejscu zabiegu i tym samym steruje dozowanie mobilizującej siły. c) Ucisk masażu może dokładniej lokalizować efekt rozciągania tkanek, wywołany biernym ruchem i równocześnie efekt ten "moduluje". Masujący palec porównać można z palcem skrzypka, który uciska wibrujące struny instrumentu. d) Ucisk masażu wywołuje uspokajający, wręcz lekko znieczulający wpływ na podrażnione tkanki stawu (poprzez efekt sumowania bodźców) i dlatego przyczynia się do ułatwienia czynności ruchu. Zjawisko to występuje szczególnie wyraźnie przy chwytach obejmujących ciasno otoczenie szpary stawowej. Efekt ten może niekiedy być tak silny, że podczas mobilizacji określonych stawów lub odcinków kręgosłupa, następuje niejako spontaniczne, bez stosowania dodatkowych impulsów, rozluźnienie kohezji (tj. sił wewnętrznej spójności stawu); terapeuta rejestruje wówczas charakterystyczne chrupnięcie lub chrzęst powierzchni stawowych. Ponieważ fizjologiczna zapora zostaje tu lekko przekroczona - jednakże bez traumatycznego efektu - można mówić o fenomenie "parafizjologicznym". Fenomen ten nie powinien być przeceniany, niemniej nie jest on pozbawiony znaczenia. Umożliwia bowiem krótkotrwałe rozłączenie powierzchni stawowych (dekoaptację), co drobnym zaburzeniom czynnościowym daje możliwość ich normalizacji (czynnościowa minikongruencja). 3. Efekt sumowania się bodźców a) Sumowanie się bodźców masażu i bodźców mobilizacji wynika z podobieństwa ich neurofizjologicznego sposobu oddziaływania. Pozwala on na bardzo łagodne dozowanie obu elementów składowych zabiegu (masażu i mobilizacji), bez osłabiania pożądanego wyniku końcowego. Całkowity manewr może być w określonych sytuacjach, jedynie zaznaczony (wykonanie symboliczne), a mimo to okazać się skuteczny. Pomimo, iż na pierwszy rzut oka można niekiedy odnosić inne wrażenie, łagodność wykonania zabiegu i ostrożność w jego dozowaniu, jest właśnie wy razem prawidłowo przeprowadzonej procedury. b) Z tych samych powodów zabiegi masażu manipulatywnego nie trwają zbyt długo. Opracowanie określonej okolicy ciała rzadko trwa dłużej aniżeli dziesięć minut. W tym stosunkowo krótkim czasie można obserwować pozytywny skutek zabiegu, potwierdzany z reguły poprawą samopoczucia pacjenta. c) "Normalna" intensywność obu elementów zabiegu może też wywołać u pacjenta bardzo silne sensoryczne wrażenia, aż do bólu włącznie. W wybranych sytuacjach ból może mieć charakter terapeutyczny i pożądany; zasługuje on wtedy na miano "bólu leczącego". ZAKRESY WSKAZAŃ Masaż manipulatywny, podobnie jak i inne metody terapii fizykalnej (fizjoterapii), nie ma cech leczenia specyficznego; zakres jego wskazań nie jest obligatoryjny. Nie da się ustalić sztywnej listy chorób albo też schematycznie opisanych stanów chorobowych, które przy pomocy tego masażu należy leczyć. Dlatego też możemy tylko określić ogólne zakresy wskazań. Ustalenie ich zależy nie tyle od systematycznego opisu zaburzeń, ile od wykonanej uprzednio, manualnej, palpacyjnej oceny stanu tkanek, na podstawie której odpowiedzialny terapeuta wyrabia sobie zdanie o miejscowej, jak i ogólnej wrażliwości pacjenta na bodźce zabiegu. W ogólnym zakresie wskazań mieści się przede wszystkim rozległy obszar zaburzeń i dolegliwości stawowo- mięśniowych narządu ruchu. Najwdzięczniejszy obiekt masażu manipulatywnego stanowi grupa zaburzeń z zakresu degeneracyjnego reumatyzmu (artrozy i spondylozy). Omawiana metoda w tych dolegliwościach stosowana jest zwykle z sukcesem. Jako pożyteczną hipotezę roboczą, pozwalającą zrozumieć procesy wzajemnego oddziaływania na siebie struktur stawowych i mięśniowo-ścięgnistych przy artrozie, można przyjąć, że choroba ta wywołuje i podtrzymuje stany napięciowej nierównowagi wścięgnisto-mięśniowej obudowie stawu. Te czynnościowe zaburzenia dają się rozpoznawać, na drodze palpacji i mobilizacji, jako strefy twardych napięć, tendomiozy itd. Dojść tu może do dystonii okołostawowej i wytworzyć się stan "czynnościowej artrozy okołostawowej". Wpływa to z kolei negatywnie na sam staw, gdyż zakłóca prawidłowe jego rozciąganie i kompresję. Ulega też zaburzeniu "czynnościowa minikongruencja" powierzchni stawowych, czyli adekwatność ich punktów kontaktowych w każdym kątowym ustawieniu stawu. Odchylenia od prawidłowych "wzorców minikongruencji" prowadzą do pewnego ograniczenia ruchomości stawu. To samo zjawisko występuje przy spondylozie. Zastosowanie takiej metody terapeutycznej, która łączy czynności masażu i mobilizacji, okazuje się szczególnie sensowne i skuteczne wtedy, gdy manualne badanie wykaże obecność zakłócającego czynnika minikongruencji (mniej lub bardziej zahamowana ruchomość stawu) oraz czynnika ściegnisto- mięśniowej dystonii (strefy wzmożonego i niedostatecznego napięcia tkanek). Do zakresu wskazań należą także następstwa urazów w obrębie narządu ruchu, w wyniku których obraz chorobowy zdominowany jest przez dolegliwości stawowe i zaburzenia napięcia mięśniowego (powiązanego często z lokalnymi zaburzeniami krążenia krwi i chłonki). Masaż manipulatywny może także znaleźć zastosowanie w programie terapeutycznym po ortopedycznych operacjach stawów. Sumienność i ostrożność są we wszystkich tych przypadkach konieczne i zrozumiałe. Wspomniany już wyżej - symboliczny sposób wykonywania zabiegów może być szczególnie wskazany w czasie pierwszych posiedzeń. Celem aktu mobilizacji nie jest nigdy wydłużanie przykurczonych struktur, ani też usuwanie ograniczonej ruchomości w sposób mechaniczny. Zabiegi mają zawsze na celu przekazywanie narządowi ruchu subtelnie dozowanych, ale kompleksowych bodźców, które wpływając rozluźniająco i normalizując napięcie tkanek, prowadzą w konsekwencji do poprawy czynności ruchowych. Zakres przeciwwskazań dla omawianej tu metody jest stosunkowo niewielki, ponieważ w ręku terapeuty spoczywa decyzja o przystosowywaniu intensywności bodźców niemal do każdej indywidualnej sytuacji. Techniki masażu manipulatywnego nie można nauczyć się zbyt łatwo. Koordynacja różnorodnych czynności palców, ramion i nóg, ale także całego ciała terapeuty, wymaga cierpliwych ćwiczeń - początkowo pod kierunkiem instruktora. Terapeuta może dopiero wtedy koncentrować się na swobodnym i zróżnicowanym wykonaniu zabiegu, gdy wewnętrzn ie"za utomatyzował" kompleksowe chwyty swych rąk. Jednakże radość płynąca z własnej gimnastycznej sprawności oraz osiągniętej integracji masujących mobilizujących czynności, może stanowić dla terapeuty dodatkową motywację, która nie pozostaje bez wpływu na poziom i skuteczność jego pracy. Masaż manipulatywny to terapia, która może być interesująca przede wszystkim dla trzech grup zawodowych. Poprzez włączenie do aktu masażu czynności mobilizujących - przy jednoczesnym aktywnym udziale większych obszarów sylwetki masażysty - wzrasta zarówno skuteczność jak i znaczenie jego terapeutycznych czynności. Masażysta zawodowo wzbogacony zostaje o pewien przestrzenny i dynamiczny wymiar, bez utraty zasadniczego charakteru swych czynności. Dla fizjoterapeuty niniejsza metoda może oznaczać możliwość nawiązania wzbogaconego manualnego kontaktu z będącym w ruchu pacjentem i dać mu zarazem możliwość bardziej efektywnego wpływania na stawowo-mięśniowe kompleksy zaburzeń. Postępujący zachowawczo lekarz- ortopeda oraz lekarz pracujący metodami terapii manualnej może swe bodźcowe czynności manipulacyjne oraz inne terapeutyczne interwencje poprzedzić krótkim programem masażu manipulatywnego albo też - w szczególnych sytuacjach - zastąpić je nawet tą bardziej "miękką" metodą. Oprac, na podst. J. C. Terrier: "Technik der Manipulativmassage", Ebert Verlag, Lubeck 1992 massagewarsaw - 2010-05-11, 23:58 Temat postu: kurs masaz tajski „Masaż i terapia ruchowa muszą pochodzić od jednej ręki..." Rozmowa z H. Hirschmannem HELMUT HIRSCHMANN - technik radiolog, masażysta- fizykoterapeuta, po ukończeniu krakowskiej szkoły masażu w 1977 roku, przez osiem lat pracował w Górniczym Centrum Rehabilitacji Leczniczej i Zawodowej w Reptach Śląskich. Absolwent Uniwersytetu Śląskiego - kierunków: pedagogika pracy oraz rewalidacja osób niepełnosprawnych, od 1987 roku mieszka i pracuje w Niemczech. „Niewidomy Masażysta" (NM): Osiedlając się w Niemczech, miał Pan możliwość porównania poziomu polskiej szkoły masażu z tym, co obowiązuje w tym zakresie na Zachodzie. Jak wypadła ta konfrontacja? Helmut Hirschmann (HH): Niewesoło. Dyplom szkoły krakowskiej wzbudzał wątpliwości. Nakazano mi 3-miesięczną praktykę w wyznaczonej przez niemieckie władze placówce medycznej, gdzie bacznie obserwowano moje poczynania. Staż zaliczyłem. Otrzymałem stałą pracę w Zakładzie Rekreacyjno- Leczniczym miasta Góppingen i szybko przekonałem się, że aby ją utrzymać, muszę jak najprędzej poznać światowe osiągnięcia nauk fizjoterapeutycznych, stosowane w niemieckim lecznictwie. NM: Oznacza to intensywne dokształcanie się. Niemiecki system medycznego kształcenia podyplomowego stwarza duże możliwości?... HH: Jest on rzeczywiście bardzo rozbudowany. Oferuje szeroką tematykę kształcenia i różnorakie formy organizacyjne. Na szczególną uwagę zasługują tu Instytuty Kształcenia Podyplomowego dwóch organizacji zawodowych - Stowarzyszenia Terapii Fizykalnej i Centralnego Związku Fizjoterapeutów. Instytuty te prowadzą kursy z takich m.in. zagadnień, jak: medycyna ortopedyczna, terapia manualna wg dr. Cyriaxa, fizjoterapia sportowa, czynnościowa kinezjologia wg S. Klein-Vogelbach, metoda PNF, neuroanatomia i neurofizjologia - neurologia kliniczna, gimnastyka lecznicza w pediatrii, analiza czynnościowa przy stanach bólowych narządu ruchu i wielu innych. Równie intensywnie prowadzoną, obok kursów, formą kształcenia są sympozja i kongresy, na których z referatami występują profesorowie i współpracujący z nimi fizjoterapeuci. NM: Jak przedstawiają się Pana poczynania w sferze podnoszenia kwalifikacji? HH: Po podjęciu pracy wstąpiłem do Stowarzyszenia Terapii Fizykalnej. W jego Instytucie ukończyłem kurs w zakresie teorii i informacji, który pozwolił mi zorientować się w całym systemie (kierunkach i formach) kształcenia podyplomowego. Jestem absolwentem bardzo cenionego kursu drenażu limfatycznego i kompleksowej fizykalnej terapii obrzęków, prowadzonego przez Instytut prof. Foldiego. Bez potwierdzonych dyplomem umiejętności w tym zakresie prawie niemożliwe jest podjęcie pracy w Niemczech. Następnie ukończyłem kursy: fizjoterapii sportowej, techniki PNF, reflektorycznego masażu stóp. Dochodzi do tego w miarę regularne uczestnictwo w kongresach terapii fizykalnej i systematyczne śledzenie literatury fachowej. Dodajmy, że podnoszenie kwalifikacji odbywa się kosztem czasu wolnego (weekendy, urlopy wypoczynkowe) i na własny koszt, a jest on niemały. Inwestowanie w siebie stanowi jednak podstawowy, niezbędny warunek istnienia w zawodzie, a sprowadzając rzecz do kategorii czysto praktycznych, chroni przed utratą pracy. NM: Konkurencja w zawodzie jest duża?... HH: ...Jak na warunki gospodarki rynkowej przystało. Sprawę komplikuje fakt, że w Niemczech istnieją dwa odrębne zawody: pierwszy to specjalista w zakresie masażu i kąpieli leczniczych, drugi zaś to gimnastyk leczniczy (specjalista w zakresie kinezyterapii). W czerwcu br. wejdzie w życie ustawa, tworząca zawód fizjoterapeuty, do którego miana pretendują przede wszystkim gimnastycy leczniczy. Zawód masażysty-fizykoterapeuty zostanie nadal zachowany. Masażystom daje się jednak możliwość osiągnięcia uprawnień fizjoterapeutów, poprzez uzupełnienie wykształcenia, którego czas trwania uzależniono od stażu pracy. Czeka mnie więc dalsza intensywna nauka. NM: Wyodrębnianie w ramach jednej dziedziny medycyny, jaką jest ogólnie rzecz ujmując rehabilitacja lecznicza, kilku grup zawodowych, ze względu na ich uprawnienia -występuje również w polskich realiach... HH: Tak. Technicy masażyści (głównie niewidomi), technicy fizjoterapii, magistrowie rehabilitacji. Sądzę, że niewidomi specjaliści muszą dążyć do utworzenia własnej organizacji zawodowej lub powstania sekcji w ramach istniejącej już organizacji fizjoterapeutycznej - jak ma to miejsce w Niemczech, gdzie przy Stowarzyszeniu Terapii Fizykalnej powstała Sekcja Niewidomych Masażystów. Ważną rolę pełni też własne czasopismo fachowe. Uważam, że niewidomi masażyści winni dążyć do utrzymywania ścisłego kontaktu z grupą zawodową lekarzy i fizjoterapeutów. Grupę zawodową magistrów rehabilitacji należałoby szanować i szukać z nimi współpracy. Posiadają oni wykształcenie akademickie i to już stanowi o ich sile. NM: ...A kształcenie zawodowe?... HH: W nim tkwi sedno sprawy. Na Zachodzie nie ma szkół, pod względem programu i zasad naboru, przeznaczonych tylko dla niewidomych. Inwalidzi wzroku uczą się zawodu razem z widzącymi, obowiązuje ich taki sam program nauczania. Do szkoły im. E. Dicke, przeznaczonej dla niewidomych, przyjmowani są także, oczywiście w odpowiedniej proporcji, pełnosprawni słuchacze, a program tej placówki odpowiada całkowicie wymogom nauczania masażystów i fizykoterapeutów. Wzorców programowych, z których czerpią zresztą szkoły niemieckie, upatrywać można w paryskiej szkole dla masażysto w-kinezyterapeutó w, w której kształcenie w zawodzie obejmuje: masaż manualny, bierne, czynne, analityczne i globalne techniki kinezyterapii. Koncepcja kształcenia zakłada nierozłączność masażu i kinezyterapii. Zachodnia fizjoterapia wyznaje zasadę dr. H. Marnitza: „Masaż i terapia ruchowa muszą pochodzić od tej samej ręki, jeżeli mają przynieść pożytek choremu." W świetle światowych tendencji, niepokoi mnie los krakowskiej szkoły masażu. Jej program nie odpowiada europejskim standardom, gdyż nie kształci prawie wcale ani w zakresie fizykoterapii, ani w zakresie terapii ruchowej, która w ostatnich latach rozwinęła się wszak niebywale. Czynienie zaś z Krakowskiego Studium swoistego getta dla niewidomych nie ma nic wspólnego z integracją, a jest zupełnie fałszywie pojmowaną walką z konkurencją. NM: Dziękuję za rozmowę. Rozmawiała MAŁGORZATA CZERWIŃSKA |
||||||
