Adrian D. - 2014-11-25, 20:00 Temat postu: Co to jest "hiperlipidemia"? Co oznacza termin "hiperlipidemia"? "Hiper" - z języka łacińskiego oznacza "nadmiar", a lipidy to inna nazwa tłuszczów. Jeśli stwierdzono u Ciebie hiperlipidemię, oznacza to, że masz podwyższony poziom tłuszczów (lipidów) we krwi. Hiperlipidemia zwiększa ryzyko rozwoju zmian w tętnicach i przez to może doprowadzić do zawału serca, udaru mózgu czy niedokrwienia kończyn dolnych. Jeżeli zależy Ci na dobrym zdrowiu, to musisz dążyć do obniżenia podwyższonego poziomu lipidów we krwi. Co się dzieje z tłuszczem w Twoim organizmie? Tłuszcze nie rozpuszczają się w wodzie (łatwo to sprawdzić, np. przyglądając się rosołowi). Aby mogły one krążyć z krwią, która w dużej części składa się z wody, muszą połączyć się z białkiem. Połączenie lipidu i białka (proteiny) nazywamy lipoproteiną. Lipoproteina wygląda jak malutka kuleczka. Do tworzenia takiej "kulki" lipoproteiny potrzebny jest również cholesterol. Cholesterol jest cząsteczką chemiczną niezbędną do budowy komórek organizmu. Lipoproteiny rozprowadzają tłuszcz i cholesterol w takie miejsca organizmu, gdzie to potrzebne, lub zabierają je z miejsc, w których występują w nadmiarze. Głównym miejscem tworzenia lipoprotein jest wątroba. Tam również produkowany jest cholesterol. Ocenia się, że około 2/3 cholesterolu potrzebnego człowiekowi wytwarza wątroba. Ale cholesterol przyjmujemy również z pożywieniem. Znajduje się on w każdym pokarmie pochodzenia zwierzęcego. Ilość cholesterolu produkowanego w wątrobie zależy od tego, ile spożywamy go wraz z pokarmem. Gdy w diecie jest dużo cholesterolu, wątroba stopniowo zmniejsza jego produkcję. Niestety, nie może całkowicie zaprzestać produkcji cholesterolu, dlatego jeśli przez lata spożywamy go za dużo, nadmiar musi się gdzieś magazynować. Gdzie i jak? O tym w dalszej części broszurki. W ostatnich latach odkryto, że lipoproteiny krwi płynące z wątroby do innych narządów zawierają małe ilości cholesterolu i stąd angielska nazwa: Low Density Lipoprotein (LDL), która oznacza Lipoproteiny o Niskiej Gęstości. Z kolei, lipoproteiny płynące z różnych części ciała do wątroby zawierają dużo cholesterolu. Dlatego ich angielska nazwa brzmi: High Density Lipoprotein (HDL) i oznacza Lipoproteiny o Wysokiej Gętości. HDL "ściąga" nadmiar cholesterolu z tkanek do wątroby, a LDL "rozprowadza" cholesterol do tkanek. Dlatego HDL we krwi nazwano "dobrym cholesterolem" a LDL "złym cholesterolem". Wyniki badania krwi pokazują zawartość całkowitą cholesterolu (czasami opisaną skrótem TC, Total Cholestrol) oraz część cholesterolu zawartą w LDL i HDL. Warto pamiętać, że LDL i HDL wchodzą w skład cholesterolu całkowitego (TC = LDL + HDL). Lipoproteiny LDL (czyli tzw. "zły cholesterol"), gdy jest ich zbyt dużo, nasilają rozwój miażdżycy tętnic. Im wyższy jest poziom LDL w Twojej krwi, tym większe ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia. Lipoproteiny HDL (czyli tzw. "dobry cholesterol") chronią organizm przed miażdżycą. Im wyższy jest poziom HDL w Twojej krwi, tym mniejsze ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia. W wynikach badania krwi podaje się także stężenie trójglicerydów. Trójglicerydy (oznaczane na wynikach badania krwi skrótem TG) są tłuszczami, które służą do magazynowania energii pochodzącej z pożywienia. Trójglicerydy są odkładane w "magazynach" zwanych komórkami tłuszczowymi. Tylko niewielka część trójglicerydów krąży we krwi. W razie potrzeby organizm pobiera trójglicerydy z magazynów w komórkach tłuszczowych. Gdy przyjmujemy więcej pożywienia (czyli energii), niż jesteśmy w stanie wykorzystać, nadmiar ten w organizmie zamienia się na trójglicerydy. Wypełniają się magazyny w komórkach tłuszczowych i zaczynamy przybierać na wadze. Mówiąc w uproszczeniu, "tłuszcz się odkłada". Może wydaje Ci się to skomplikowane, ale tak funkcjonuje Twój organizm. Jeżeli przez lata dostarczano mu za dużo energii i cholesterolu, to na pewno wątroba miała dużo pracy. Ciągle tworzyła i obsługiwała Twoje LDL i HDL. Trójglicerydy również cały czas powstawały w Twoim organizmie i podlegały różnym przemianom. Jeżeli wynik badania lipidów we krwi wskazuje na podwyższone LDL i obniżone HDL, to znak, że wątroba i cały organizm już nie dają sobie rady. Podwyższony poziom TG również świadczy o tym, że coś w Twoim organizmie nie działa prawidłowo. Dlaczego nadmiar cholesterolu jest szkodliwy? Cholesterol jest tłuszczową cząsteczką chemiczną niezbędną do życia. Jest składnikiem każdej komórki ciała. Bierze również udział w produkcji hormonów i witaminy D, koniecznych do zachowania zdrowia. Cholesterol nie rozpuszcza się w wodzie. Jest to zaletą, gdyż dzięki temu komórki ciała "nie rozpływają się". (Pamiętaj, że organizm człowieka składa się w ponad 2/3 z wody!!!) Ale to także wada, bo nadmiar cholesterolu nie może być wydalony przez nerki z moczem, który składa się przede wszystkim z wody. Początkowo nadmiar cholesterolu odkładany jest w skórze. Ale gdy ten "magazyn" się wypełni, cholesterol przenika do ścian tętnic krwionośnych. Proces odkładania się cholesterolu w tętnicach nazywamy miażdżycą . Miażdżyca zwęża tętnice i ogranicza przepływ krwi. Może to spowodować na przykład niedokrwienie serca, mózgu oraz kończyn. A gdy tętnica zostanie całkowicie zamknięta, niedokrwione tkanki obumierają. Taką "martwicę z niedokrwienia" w sercu nazywamy zawałem, a w mózgu udarem niedokrwiennym. Te choroby są jednymi z najgroźniejszych dla życia. W dużym stopniu ich przyczyną jest właśnie hiperlipidemia i nadmiar cholesterolu. Dlatego należy zacząć działać jak najwcześniej. Co jest przyczyną hiperlipidemii? Dieta Spożywanie zbyt dużej ilości pożywienia w stosunku do potrzeb powoduje wzrost poziomu trójglicerydów oraz LDL. Także spożywanie pokarmów bogatych w cholesterol prowadzi do zwiększenia ilości LDL. Cholesterol znajduje się TYLKO w pokarmach pochodzenia zwierzęcego. ROŚLINY nie zawierają cholesterolu. Trójglicerydy znajdują się zarówno w pokarmach pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Dieta dorosłego człowieka z hiperlipidemią powinna być dokładnie opracowana przez lekarza lub doradcę żywieniowego, który dobierze ilość i skład spożywanych pokarmów. Na początku należy wyliczyć potrzeby i równowagę energetyczną chorego. Następnie opracować plan posiłków na kolejne dni. Wyliczenia równowagi energetycznej muszą uwzględnić ilość energii "spalanej" podczas aktywności fizycznej. Istnieje bowiem zależność między zastosowaną dietą a planowaną aktywnością fizyczną. O tym piszemy na końcu broszurki. Czynniki dziedziczne Skłonność do hiperlipidemii może być cechą dziedziczną, przekazaną przez rodziców. Taką hiperlipidemię lekarze nazywają wrodzoną. Jest to ciężka choroba, która przejawia się znacznym nadmiarem lipidów we krwi, przez co powoduje szybki rozwój miażdżycy i jej powikłań. Hiperlipidemia wrodzona ujawnia się u bardzo młodych ludzi. U tych chorych lekarze muszą stosować leczenie już od najmłodszych lat. Nadwaga Duża nadwaga zwykle powoduje wzrost poziomu "złego cholesterolu", czyli LDL we krwi. Jeśli masz nadwagę i hiperlipidemię, utrata zbędnych kilogramów pomoże również obniżyć poziom "złego cholesterolu" i trójglicerydów, oraz podwyższyć poziom "dobrego cholesterolu" HDL. Styl życia Brak ruchu i niewłaściwa dieta to najczęstsze "grzechy" współczesnego człowieka popełniane przeciwko zdrowiu. Pod pojęciem stylu życia współczesna medycyna rozumie wszystkie zachowania człowieka wpływające na jego zdrowie. Drugim po diecie najważniejszym zachowaniem wpływającym na lipidy jest aktywność fizyczna. Regularna aktywność fizyczna zmniejsza ilość LDL i zwiększa HDL we krwi oraz obniża poziom trójglicerydów. Trening fizyczny musi jednak spełniać określone warunki, by był korzystny oraz bezpieczny dla zdrowia. Wiek i płeć Zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet poziom lipidów zmienia się wraz z wiekiem. U dzieci hiperlipidemię spotyka się rzadko (oprócz choroby wrodzonej). Dzieci i młodzież do około 18-20 roku życia potrzebują większej ilości cholesterolu i białek, ponieważ ich organizm rośnie i ciągle powstają nowe komórki. Po okresie dojrzewania ta sytuacja zmienia się, ale nawyki żywieniowe niestety często pozostają. U obydwu płci obserwuje się stopniowy wzrost poziomu lipidów wraz z wiekiem. Nie wiadomo, jednak czy wynika to z niewłaściwej diety i braku aktywności fizycznej, czy jest uwarunkowane samym starzeniem się organizmu. Obserwuje się także, iż u kobiet przed menopauzą poziom cholesterolu i lipidów jest zwykle niższy niż u mężczyzn w podobnym wieku. W okresie menopauzy sytuacja u kobiet pogarsza się i po 60 roku życia hipierlipidemia występuje u nich częściej niż u mężczyzn. Alkohol Alkohol powoduje wzrost poziomu HDL, lecz nie wywołuje obniżenia LDL. Niewielkie ilości alkoholu mogą korzystnie działać na lipidy, jednak picie w nadmiarze uszkadza wątrobę i podnosi ciśnienie krwi. Stres Badania wykazały, że długotrwały stres powoduje wzrost poziomu LDL we krwi. Być może dzieje się tak, gdyż zestresowany człowiek więcej je. Zwiększone spożycie słodyczy lub tłustych potraw wpływa niekorzystnie na poziom lipidów we krwi. Niektóre choroby Pewne choroby, takie jak na przykład cukrzyca lub niedoczynność tarczycy, zwiększają produkcję cholesterolu w organizmie. Warto o tym pamiętać i informować o nich swojego lekarza. Dlaczego należy obniżać poziom lipidów? Wiesz już, że nadmiar cholesterolu jest szkodliwy. Powoduje miażdżycę tętnic, która utrudnia przepływ krwi. Wykazano ponad wszelką wątpliwość, że podwyższony poziom LDL powyżej 135 mg/dl, albo obniżony poziom HDL poniżej 35 mg/dl wiąże się zawsze ze wzrostem ryzyka wystąpienia choroby niedokrwiennej serca. Wykazano także, że obniżenie poziomu lipidów LDL zmniejsza takie ryzyko. Innymi słowy Twoje szanse na zdrowe i długie życie będą większe. Podstawowe informacje o produktach spożywczych Owoce i warzywa - są niskokaloryczne, praktycznie bez tłuszczu, zawierają wiele niezbędnych substancji, między innymi błonnik, magnez, potas. Większość osób zjada ich zbyt mało. Dieta dla osoby z hiperlipidemią powinna zawierać 8–10 porcji warzyw i owoców dziennie. Jedna porcja to na przykład: 1 jabłko średniej wielkości, 1 ziemniak, 1 banan, 60 g świeżej sałaty (zawartość ok. 1 szklanki), 90 g surowej kapusty (zawartość ok. 1/2 szklanki), około 3/4 szklanki naturalnego soku z owoców, kiść winogron (ok. 12 gron). Ziarna i zboża - maca (np. bogatobłonnikowa), pieczywo ciemne, płatki owsiane; zawierają głównie węglowodany i składniki mineralne (najwięcej w produktach pełnoziarnistych). W zależności od użytego ziarna i sposobu produkcji niekiedy mogą zawierać zwiększoną ilość tłuszczu (wagowo nawet powyżej 7%). Warto sprawdzić skład danego produktu. Spożywaj 7–8 porcji dziennie. Jedna porcja to: 1 szklanka (ok. 30 g) płatków (kukurydzianych), 1 szklanki ryżu, makaronu lub kaszy (po ugotowaniu), 1 kromka chleba pełnoziarnistego, 20 gram macy bogatobłonnikowej. Nabiał - bogatokaloryczny, zawiera dużą ilość tłuszczów, ale jest podstawowym źródłem wapnia, witaminy D, a także białka. Nie można go wyeliminować z pożywienia, ale należy wybierać produkty o małej zawartości tłuszczu: chude mleko, twarogi lub jogurty. Jedna porcja to na przykład: 1 szklanka chudego mleka lub jogurtu, 50 g chudego twarogu. Mięsa, w tym drób i ryby - główne źródło białka, żelaza, cynku i witamin B. Należy wybierać chude mięsa. Jednak nawet chude mięso zawiera dużo tłuszczu i cholesterolu, dlatego w hiperlipidemii należy ograniczać żywność pochodzenia zwierzęcego. Przygotowując drób, należy koniecznie usunąć skórę (to główny "magazyn" cholesterolu u wszystkich zwierząt). Maksymalnie 1-2 porcje tygodniowo. Rybie mięso zawiera najmniej tłuszczu. Poza tym są to nieco inne jakościowo tłuszcze niż występujące u zwierząt lądowych. Wykazano, że tłuszcze rybie mogą hamować rozwój miażdżycy. Zatem w hiperlipidemii powinno wybierać się głównie mięso z ryb. Przykładowe porcje to: 60-90 g gotowanego mięsa drobiowego bez skóry, 60-90 g ryb albo innego chudego mięsa. Rośliny strączkowe - groch, fasola, bób, soczewica. Doskonałe źródło białka roślinnego. Zawierają magnez, potas i dużo błonnika. W hiperlipidemii zaleca się 8-10 porcji tygodniowo. Jedna porcja to: 1/2 szklanki (ok. 100 g) gotowanej fasoli lub grochu, 1/2 szklanki gotowanego bobu. Może się wydawać, że uwzględnienie w diecie 8-10 porcji warzyw i owoców dziennie lub 10 porcji roślin strączkowych tygodniowo jest bardzo trudne. Ale zależy to tylko od motywacji chorego człowieka. A ta zależy od jego wiedzy, umiejętności i przekonania, czy warto żyć zdrowo. Zamiast podsumowania W zdrowym odżywianiu bardzo ważny jest odpowiedni sposób robienia zakupów. Nawet najlepiej wyliczona i zaplanowana dieta nie przyniesie rezultatów, jeżeli będziesz jeść produkty kiepskiej jakości lub kupisz nie to, co powinnaś lub powinieneś. Zacznij od zrobienia listy potrzebnych produktów spożywczych. Przygotuj ją, gdy nie jesteś głodny. Głodny zawsze kupuje więcej, niż potrzebuje, a potem szkoda mu wyrzucić i zjada, "aby się nie zepsuło". Cały bilans kaloryczny może się przez to załamać. Taką listę zabierz ze sobą na zakupy i ściśle jej przestrzegaj. Kupuj świeżą żywność, a nie dania gotowe do zjedzenia. Wybieraj żywność w opakowaniach, które łatwo podzielić na potrzebne Ci porcje. Czytaj uważnie etykiety i informacje o składzie kupowanych produktów. Zwróć przede wszystkim uwagę na: zawartość tłuszczu i cholesterolu, liczbę kalorii, wzajemne proporcje węglowodanów, tłuszczów oraz białek (czy są opisane wagowo, czy w kaloriach), zawartość sodu, zawartość potasu, magnezu i wapnia. Nie kupuj nigdy żywności, kiedy jesteś głodny. Zawsze kupisz za dużo! Tak planuj zakupy, aby w Twojej kuchni zawsze znajdowały się produkty zalecane w diecie wspomagającej leczenie hiperlipidemii. Przygotowując posiłki w domu, pamiętaj zwłaszcza o ograniczeniu ilości cholesterolu w posiłkach. Unikaj smażenia, przyrządzaj potrawy gotowane, duszone lub grilowane. Jeśli idziesz do restauracji, pamiętaj, że porcje oferowanych dań są zwykle zbyt duże. Możesz poprosić kelnera o ich zmniejszenie albo po prostu zabrać część posiłku do domu i zjeść później. Składając zamówienie, zawsze wybieraj dania zgodne z "Twoją Zdrową Dietą". W praktyce mogą Ci się zdarzyć odstępstwa od ustalonego sposobu odżywiania. Jeśli jednak będą się zdarzały często, utrudni to wytworzenie odpowiednich nawyków żywieniowych i zmniejszy skuteczność diety. źródło: http://www.jestemchory.pl/ |
||||||
